Podniosła uroczystość wręczenia wysokich odznaczeń państwowych żołnierzom Armii Krajowej, Armii Krajowej Obywateli i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” odbyła się w siedzibie Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie 15 czerwca 2018 r. Spośród aż trzynastu odznaczonych tylko jeden dożył tej zaszczytnej chwili. Ordery przyznane pośmiertnie żołnierzom konspiracji walczącym o niepodległą ojczyznę na ziemi augustowskiej i suwalskiej odebrali członkowie ich rodzin.

„Dzisiaj Polska spłaca swój dług wobec żołnierzy AK, AKO i WiN, którzy walczyli przeciwko dwóm wrogom. Wiem, że dzieje się to zbyt późno. W wyniku tragicznych wyroków historii, zniewolenia komunistycznego, ale także zaniedbań władz suwerennej Polski dokonuje się to dopiero dzisiaj, gdy niemal wszyscy odeszli już do Pana. Wierzę jednak głęboko, że polegli, pomordowani i zmarli bohaterowie, którzy pełnią wieczną wartę u stóp Najwyższego spoglądają dziś na nas i mówią: „Z krwi naszej wylanej i z mogił naszych powstała Niepodległa”, która pamięta o swoich dzieciach. Dzisiejszy dzień jest tego niezbitym dowodem” – powiedział podczas uroczystości Dariusz Gwizdała – zastępca szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego, który wręczył odznaczenia w imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Zbyt późno ….

Radości z należnego docenienia żołnierzy Armii Krajowej i poakowskiego, antykomunistycznego podziemia towarzyszyła bolesna świadomość, że aż dwunastu patriotów  otrzymuje ordery pośmiertnie. Dlaczego?

Część z nich poległa w walce bądź została zamordowana. Prezentując sylwetki odznaczonych podawaliśmy kolejno: zamordowany w Obławie Augustowskiej, zastrzelony w czerwcu 1946 r., skazany na karę śmierci -wyrok wykonano we wrześniu 1946 r., zabity w czerwcu 1951 r., rozerwał się granatem w kwietniu 1952 r. osaczony przez grupę operacyjną Urzędu Bezpieczeństwa i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Sześcioro uhonorowanych, pomimo więzienia i innych represji, doczekało wolnej Polski, ale już odeszli na wieczną wartę – w ich przypadku państwo polskie spóźniło się.

Jednak uroczystość w dniu 15 czerwca br. była ważnym momentem satysfakcji dla rodzin odznaczonych, które również płaciły wysoką cenę za wolnościową postawę swych bliskich. Przedstawiciele rodzin przybyli na ceremonię do Augustowa z różnych stron Polski. Zadbaliśmy o przedstawienie zasług ich bliskich w imię sprawiedliwości oddanej Niezłomnym i ku nauce dla młodszych pokoleń.

Polska spłaca swój dług wobec żołnierzy AK, AKO i WiN

Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, otrzymał  Jan Kulesza, ps. „Czarny”, „Junak”, który jako jedyny odebrał odznaczenie osobiście. Pan Jan, mający dziś 97 lat żołnierz Obwodu Suwałki AK, w 1951 r. otrzymał wyrok 8 lat więzienia za wspieranie oddziałów antykomunistycznego podziemia. Wręczając order minister Gwizdała powiedział: „W imieniu własnym, ale przede wszystkim Prezydenta RP i zwierzchnika sił zbrojnych oddaję hołd i chylę czoło przed Janem Kuleszą. Pański patriotyzm, ofiarna walka i męstwo są i niezmiennie pozostaną dla nas najpiękniejszym wzorem, z którego młodsi będą czerpać siły w służbie niepodległej Ojczyźnie”

Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, odznaczono pośmiertnie mjr. Stanisława Malesińskiego i sierż. Władysława Stefanowskiego. Obydwaj bronili Polski w wojnie 1939 r. a po powrocie w rodzinne strony zaangażowali się w konspirację, walcząc z obydwoma wrogami – Niemcami i Sowietami i zapłacili za to cenę najwyższą. Łączy ich też to, że byli otoczeni szacunkiem podkomendnych i miejscowej ludności. Przywołajmy choć najistotniejsze informacje o nich:

Stanisław Malesiński, ps. „Lew”, „Tadeusz” od 1941 r. pełnił funkcje dowódcze w strukturach ZWZ – AK – AKO Okręgu Białystok a  od stycznia 1946 r. objął obowiązki prezesa Obwodu Suwalsko-Augustowskiego WiN. Przywrócił on dyscyplinę i na nowo zorganizował struktury podziemia, rozbitego na tym terenie w lipcu 1945 r. w wyniku sowieckiej pacyfikacji, nazwanej Obławą Augustowską. Został skrytobójczo zamordowany w czerwcu 1946 r., gdy próbował nawiązać łączność z okręgiem, zerwaną wiosną 1946 r. na skutek aresztowań  i rozbicia w ich wyniku Komendy Obwodu Augustowsko-Suwalskiego WiN.

Władysław Stefanowski, ps. „Grom” był od marca 1942 r. żołnierzem Obwodu Augustów AK, za co jesienią 1943 r. aresztowali go Niemcy. Zdołał uciec i dołączył do oddziału partyzanckiego. Został dwukrotnie raniony w akcji odwetowej na niemiecką żandarmerię. W  kwietniu 1945 r. mianowano go dowódcą najliczniejszego oddziału Obwodu Augustów AKO. W czasie Obławy Augustowskiej, zagrożony okrążeniem przez wojska sowieckie, podjął nieudaną próbę przebicia się w rejonie jeziora Brożane. 15 lipca 1945 r. został ujęty razem z 57. partyzantami i podzielił los innych ofiar Obławy Augustowskiej, zamordowanych przez kontrwywiad wojskowy ZSRS „Smiersz” w do dziś nieznanym miejscu.

Za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski pośmiertnie odznaczeni zostali: Piotr Burdyn, Eugeniusz Gołębiowski, Marian Piekarski, Jan Sadowski, Stanisław Siedlecki i Edward Wawiórko.

Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski pośmiertnie odznaczeni zostali: Czesław Ignacy Cudnowski, Jan Kotarski, Zofia Wysocka i Leonarda Żabicka. Biogram każdej z uhonorowanych osób zasługuje na uwagę, niektóre są gotowym scenariuszem na powieść czy film.

Realizowali akowski etos po rozwiązaniu Armii Krajowej

W grupie odznaczonych znajdujemy dowódców, żołnierzy i łączników oddziałów partyzanckich walczących z Niemcami i ZSRS, a po 1945 r. – z komunistycznym aparatem represji w grupach samoobrony, trwających w Puszczy Augustowskiej aż do jesieni 1954 r.

Poza Piotrem Burdynem (żołnierzem WiN, dowódcą oddziału rozbitego w 1952 r.) każdy z nich walkę o wolną Polskę rozpoczynał w szeregach AK, wszyscy prowadzili ją nadal w AKO i WiN, które na ziemi augustowsko – suwalskiej były ideową i personalną kontynuacją AK. Wszyscy doświadczyli więzienia lub innych form represji połączonych z uporczywym zmuszaniem do współpracy z Urzędem Bezpieczeństwa. Jeśli jej nie podjęli, bo nie godzili się na donoszenie na swych przyjaciół, współtowarzyszy walki o niepodległość, to w komunistycznej Polsce nie było dla nich miejsca. W ubeckich katowniach i w więzieniach tracili życie lub zdrowie. Ci, którzy chcieli tego uniknąć zostali zepchnięci do podziemia, „skazana na las”. To często było jedyne wyjście a nie wybór – w leśnych oddziałach bardziej mogli liczyć na godną śmierć w walce niż na przetrwanie. Niektórzy próbowali ukryć się zmieniając nazwisko i wyjeżdżając w strony odległe od rodzinnych. Udało się to nielicznym.

Prześledzenie losów żołnierzy AK-AKO-WiN ziemi augustowskiej i suwalskiej pokazuje dobitnie, jakim nieporozumieniem jest – zdarzające się niestety – oddzielanie i przeciwstawianie AK-owców i żołnierzy określanych „Wyklętymi”. Zdecydowana większość „Wyklętych” to AK-owcy i nie wolno odcinać działaczy antykomunistycznego podziemia od ich akowskich korzeni. Oddając hołd „Żołnierzom Wyklętym” oddajemy hołd żołnierzom AK.         

Za wierność ideałom wyrażonym w akowskiej przysiędze, za walkę o ocalenia godności, oni i ich rodziny zapłacili cenę, którą młodszym pokoleniom trudno pojąć, ale obowiązkiem jest znać i szanować.     

By etos Armii Krajowej był dziś kontynuowany

Podczas uroczystości wręczenia Orderów Odrodzenia Polski obok siebie stanęły sztandary augustowskiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej oraz sztandar II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie, czyli szkoły, która jest bazą działań Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie. Współpraca tych trzech środowisk trwa od kilkunastu lat, owocując szeregiem wspólnych przedsięwzięć i – co najważniejsze – autentyczną więzią. W ostatnich latach, na prośbę AK-owców, również asystę sztandaru koła ŚZŻAK stanowią dumni z tego licealiści.

Klamrą spinającą całość uroczystości był występ młodzieży: część oficjalną poprzedziło brawurowe wykonanie utworu „Panie generale” (z albumu „Panny Wyklęte) przez kwartet utalentowanych uczennic II LO a zwieńczyło ceremonię „Przesłanie Pana Cogito” Zbigniewa Herberta. Młodzież wzięła udział w przygotowaniu wydarzenia oraz wypełniła aulę augustowskiego II LO wsłuchując się w to, kogo i dlaczego honoruje państwo polskie.
Taki był zamysł organizatorów, bowiem to Ci młodzi ludzie tworzą teraz zmianę w sztafecie pokoleń zabiegających o dobro ojczyzny. Rozumienie wartości składających się na polskie dziedzictwo będzie warunkowało ich postawy i wybory, a więc przyszłość Polski.

Z tych powodów Klub Historyczny im. Armii Krajowej w Augustowie od 12 lat dba o to, by młodzież poznawała etos Armii Krajowej i trudne losy mieszkańców tej ziemi poprzez bezpośredni kontakt z uczestnikami niepodległościowej konspiracji, ich rodzinami i z liczną na Augustowszczyźnie społecznością Sybiraków. To odchodzące już pokolenie, które swój patriotyzm sprawdzało pracując, walcząc i ginąc dla Polski jest wiarygodne dla młodych, bardzo wyczulonych na prawdę. Wspólne staramy się, by poznać, zrozumieć i utrwalić ich dokonania a poprzez to również ważną część najnowszej historii Polski. Takie działania mają moc łączenia pokoleń i dają nadzieję na budowania polskiej wspólnoty, opartej na służbie ojczyźnie i uniwersalnych wartościach wpisanych w etos AK.

Na uroczystość, poza bohaterami wydarzenia odbierającymi ordery Odrodzenia Polski,  przybyli reprezentanci środowiska kombatanckiego, duchowieństwa i władz samorządowych z burmistrzem, wicestarostą i radnymi.

Wnioski o odznaczenia zostały napisane w oparciu o biogramy opracowane przez Zbigniewa Kaszleja, historyka, prezesa koła Augustów Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, który prowadził uroczystość oraz przez Bartłomieja Rychlewskiego, badacza antykomunistycznego podziemia, pracownika Kancelarii Prezydenta RP. Dziękuję za współpracę przy organizacji uroczystości pracownikowi Biura Bezpieczeństwa Narodowego  Michałowi Wołłejce.

Organizatorem uroczystości było Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, ŚZŻAK koło w Augustowie, Klub Historyczny im. Armii Krajowej w Augustowie przy współpracy z II Liceum Ogólnokształcącym w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie.

Danuta Kaszlej
Prezes Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie

Krótkie biografie odznaczonych (poza kawalerami Krzyża Komandorskiego OOP o których informuje artykuł)

Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczeni zostali:

Piotr Burdyn (ps. „Edward”, „Kabel”, „Mroźny”, „Poręba”) – żołnierz Obwodu Augustowsko-Suwalskiego Zrzeszenia WiN. Ujawnił swoją działalność w kwietniu 1947 r., jednak zamiast amnestii spotkały go prześladowania i zmuszanie do współpracy z UB. W maju 1949 r. wraz z Janem Sadowskim stworzył oddział, przez który do momentu rozbicia w 1952 r. przewinęło się ok. 40 osób. Zginął rozrywając się granatem 10 kwietnia 1952 r. osaczony przez grupę operacyjną UB i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Eugeniusz Gołębiowski (ps. „Gabryś”, „Gołąbek”) – żołnierz AK, AKO i WiN. Członek oddziałów partyzanckich operujących w Puszczy Augustowskiej. Ujawnił się w 1947 r., lecz zagrożony aresztowaniem ukrywał się od 1949 r. Aresztowany w grudniu 1952 r. wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Białymstoku skazany na karę śmierci złagodzoną do 10 lat pozbawienia wolności.

Jan Sadowski  (ps. „Blady”, „Jędrycki”, „Komar”) – żołnierz Obwodu Suwałki AK, następnie Obwodu Augustowsko-Suwalskiego Zrzeszenia WiN. Ujawnił swoją działalność w kwietniu 1947 r. By uniknąć aresztowania w maju 1949 r. stworzył z Piotrem Burdynem oddział, którego został dowódcą. Oddział ten przez trzy lata wiązał siły UB powiatów augustowskiego, suwalskiego, oleckiego, gołdapskiego i węgorzewskiego. Zginął zastrzelony najprawdopodobniej 21 czerwca 1951 r. we wsi Surminy w powiecie węgorzewskim.

Stanisław Siedlecki (ps. „Wierny”, „Klon”) – żołnierz Obwodu Augustów AK, AKO i WiN. Dowódca oddziału partyzanckiego, który działał na terenie powiatu augustowskiego do zbiorowego ujawnienia 25 kwietnia 1947 r. Po ujawnieniu wyjechał na ziemie odzyskane w okolice Kętrzyna, gdzie mieszkał do śmierci.

Edward Wawiórko (ps. „Lemiesz”, „Skiba”) – w wojnie 1939 r. walczył w obronie Lwowa. Żołnierz Obwodu Augustów AK. Dowódca kompanii, a jednocześnie od maja 1945 r. dowódca oddziału partyzanckiego AKO. W lipcu 1945 r. wyprowadził wraz z komendą obwodu oddział z terenu zagrożonego Obławą Augustowską. Pomimo ujawnienia się na mocy amnestii z 1947 r. był represjonowany.

Marian Piekarski (ps. „Ryś”) – rodzina odbierze order w innym miejscu i czasie.

Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski odznaczeni zostali:

Jan Kulesza (ps. „Czarny”, „Junak”) – żołnierz Obwodu Suwałki AK, następnie współpracownik WiN. Wielokrotnie udzielał pomocy partyzantom antykomunistycznego podziemia w postaci wyżywienia, informacji o ruchach aparatu represji w terenie i o osobach podejrzanych o współpracę z UB. Aresztowany we wrześniu 1951 r. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Białymstoku skazany na 8 lat więzienia. Zwolniony w lipcu 1954 r.

Czesław Ignacy Cudnowski (ps. „Konar”) – żołnierz Obwodu Augustów AK. Był łącznikiem rejonu Bargłów. Jego cała rodzina należała do AK,  z tego powodu zamordowano jego ojca i brata.

Jan Kotarski – żołnierz Obwodu Augustów AK w drużynie Pruska Mała, placówka Biernatki. Był członkiem oddziału partyzanckiego komendanta obwodu – Bronisława Jasińskiego. W czasie akcji „Burza” w lipcu 1944 r. uczestniczył m.in. w potyczce z Niemcami koło Balinki na trasie Augustów-Grodno, podczas której spalono kilka samochodów niemieckich.

Zofia Wysocka (ps. „Zosieńka) – żołnierz Obwodu Augustów AK, placówka Netta. Już w 1940 r. pracowała jako sanitariuszka lecząc rany partyzantom z pierwszych grup samoobrony przed Sowietami. W październiku 1940 r. aresztowana przez NKWD. Do 22 czerwca 1941 r. przebywała w więzieniu śledczym w Augustowie. Podczas okupacji niemieckiej w zabudowaniach Z. Wysockiej wybudowano schron, w którym przebywał sztab Obwodu Augustów AK. Od 1943 r. pełniła funkcję sekretarza komendanta Obwodu AK Augustów. W 1945 r. ze względu na prześladowania ze strony UB rodzina Wysockich zmuszona była opuścić Nettę. Do 1957 r. ukrywali się w województwie krakowskim.

Leonarda Żabicka (ps. „Jaskółka”, „Cicha”) – żołnierz Obwodu Grodno Lewy Niemen AK, drużyna Bartniki, placówka Hołynka. Jej rodzinne gospodarstwo wykorzystywane było, jako punkt kontaktowy dla oddziałów leśnych i siatki terenowej. Była łączniczką w grupie organizującej przerzuty żołnierzy podziemia. W grudniu 1945 r. została aresztowana przez UB w Augustowie. Do kwietnia 1946 r. była więziona i poddana niezwykle brutalnemu śledztwu w augustowskiej siedzibie PUBP – tzw. Domu Turka.

Dziękujemy regionalnym mediom za towarzyszenie wydarzeniu:

Zapowiedź wydarzenia w Radio Białystok

Relacja z wręczenia Orderów Odrodzenia Polski – Radio Białystok

[Not a valid template]
 

Izydor Rogalski, według Listy osób zaginionych podczas „Obławy Augustowskiej” Prokuratury OKŚZpNP w Białymstoku, był synem Piotra i Michaliny, urodzonym w 1901 roku. Mieszkał z żoną i dwiema córkami we wsi Sajenek. Miał braci: Wincentego i Romana.
Więcej informacji o sąsiedzie zza miedzy, opowiedział mi mieszkaniec Sajenka Wincenty Rozmysłowicz.
Izydor Rogalski pracował jako gajowy, był żołnierzem Armii Krajowej, posługiwał się pseudonimem „Dzik”. Według W. Rozmysłowicza nie można mieć wątpliwości co do przynależności  Rogalskiego do AK, ponieważ w jego leśnym rewirze, za który odpowiadał, usytuowany był obóz partyzancki. Nie mógł on istnieć bez jego wiedzy i wzajemnego zaufania.
Izydor aresztowany został 15 lipca 1945 r. przez Sowietów w domu, w Sajenku. Przetrzymywany był na Lipowcu w Augustowie. Miał być bardzo mocno bity podczas śledztwa.
W. Rozmysłowicz wspomina także o znalezionej przez Sowietów u Rogalskiego krowie, mającej pochodzić ze stada konwojowanego przez czerwonoarmistów a rozpędzonego przez oddział „Groma” na szosie Augustów – Lipsk.

Zgoła odmienne informacje podaje Alicja Maciejowska w książce „Przerwane życiorysy – Obława Augustowska, lipiec 1945 r.” Powołując się na rozmowę z bratem Izydora – Wincentym napisała, że po wyzwoleniu bracia byli aresztowani, trzymani na UB w Augustowie. Wincenty Rogalski twierdził, że on ani bracia nie byli związani z AK ani żadną inną organizacją. Romanowi Rogalskiemu udało się uciec i w ukryciu przetrwać czas Obławy.
Zadać trzeba sobie pytanie, czy brat Wincenty mógł nic nie wiedzieć o konspiracyjnej pracy Izydora? Może nie powiedział całej prawdy Alicji Maciejowskiej. Sam zresztą był oskarżany o współpracę z Niemcami (był sołtysem) i przewieziony do więzienia w Białymstoku. Do domu wrócił na Boże Narodzenie 1945 r, kiedy po Izydorze już śladu nie było.

A może ktoś z czytelników potrafi uzupełnić lub zweryfikować powyższe dane dotyczące Ofiar Obławy Augustowskiej, w tym Izydora Rogalskiego? Może dysponuje ktoś jego zdjęciem? Będę wdzięczny za kontakt.
Zbigniew Kaszlej

 

 

Wiedza, pamięć, modlitwa – tyle możemy ofiarować Żołnierzom Wyklętym przez komunistów za ich niezgodę na odebranie Polakom i Polsce wolności.
Wokół tej triady zbudowaliśmy program dwudniowych obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Augustowie.
1 marca 2018 r. wiedzę o  „Wyklętych” Augustowszczyzny zaprezentowali uczestnikom sesji Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie Danuta i Zbigniew Kaszlejowie.
Wzruszający dowód pamięci i wiedzy o żołnierzach Polski Podziemnej poległych w walce z Sowietami na kresach II RP w latach 1944 – 1954 dali  uczniowie II Liceum Ogólnokształcącego  w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie.
Przygotowani przez wicedyrektora szkoły Tomasza Choroszewskiego, poezją (też śpiewaną) i prozą uczcili Kresowych Straceńców pod Ich pomnikiem. Udaliśmy się tam po sesji Klubu Historycznego ze społecznością II LO za sztandarem szkoły oraz sztandarem augustowskiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
Zdjęcia pokazują, że młodym artystom nie było łatwo – śnieg i mróz nie oszczędzał ich, ale poezja Herberta, dramat losów Kresowych Straceńców i talent uczniów II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie czyniły atmosferę godną ludzi, których komuniści wyklęli, za ich walkę o Wolność, o Niepodległą, przeciw sowieckiemu zniewoleniu.
Razem z rodzinami Wyklętych, Burmistrzem Augustowa – Wojciechem Walulikiem,
Prezesem koła Augustów ŚZŻAK – Zbigniewem Kaszlejem,  Dyrektor augustowskiego II LO – Barbarą Koronkiewicz i  młodzieżą złożyliśmy kwiaty i zapaliliśmy znicze pod pomnikiem Kresowych Straceńców a następnie na grobach „Wyklętych” na augustowskim cmentarzu.

Augustów, 1.03.2018 r.
[Not a valid template]

Dziękujemy wolontariuszom z II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie pod opieką Zbigniewa Ryniewicza i pracownikom Centrum Sportu i Rekreacji w Augustowie z Adamem Wysockim i Łukaszem Bućko za przygotowanie i wydawanie pakietów uczestnikom „Tropem wilczym. Bieg pamięci Żołnierzy Wyklętych”. Jest to szósta edycja fantastycznego projektu Fundacji Wolność i Demokracja, którą realizujemy już po raz czwarty w Augustowie. W tym roku bieg w hołdzie Wyklętym odbył się 4 marca br. w 330 miejscowościach w Polsce i poza jej granicami.

Augustów, 3.03.2018 r.
[Not a valid template]

4 marca 2018 r. otoczyliśmy modlitwą Żołnierzy Wyklętych na mszy świętej w augustowskiej bazylice oraz przed tzw. „Domem Turka” – w miejscu kaźni żołnierzy AK – AKO – WiN i osób udzielających im wsparcia.
Dziękujemy ks. Wojciechowi Jabłońskiemu, pocztom sztandarowym, władzom miasta i powiatu, delegacjom szkół, instytucji i stowarzyszeń, wszystkim uczestnikom uroczystości.

Augustów, 4.03.2018 r.
[Not a valid template]

Gratulujemy wszystkim, którzy oddali hołd Żołnierzom Wyklętym biorąc udział w VI edycji „Tropem wilczym. Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych” na dystansie 1963 m bądź 5 km. Brawa dla biegnących, truchtających, idących dla pamięci o Wyklętych.
Pomysłodawcą i organizatorem ogólnopolskim biegu była Fundacja Wolność i Demokracja, bieg w Augustowie zorganizowali: Burmistrz Miasta Augustowa, Starosta Augustowski, Klub Historyczny im. Armii Krajowej oraz Centrum Sportu i Rekreacji w Augustowie.
Za współtworzenie dobrej atmosfery wydarzenia dziękujemy biegnącym i wszystkim, którzy włożyli dużo serca i wysiłku w oprawę biegu – dziękujemy dyrekcji, nauczycielom i młodzieży z II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świcie za quiz wiedzowy, wspólne tworzenie znaku Polski Walczącej, malowanie twarzy, pyszne wypieki rozdawane uczestnikom wydarzenia, dokumentowanie uczestnictwa podpisami, przygotowanie własnoręcznie wykonanych nagród m.in. za stylizacje ubioru. Dziękujemy 14. Suwalskiemu Dywizjonowi Artylerii Przeciwpancernej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Ochotniczej Straży Pożarnej Augustów – Lipowiec, Augustowskim Placówkom Kultury, Kids Club Augustów za zorganizowanie zabaw dla najmłodszych, Joannie Denert i tym uczniom Zespół Szkół Społecznych STO, którzy wsparli młodzież z II LO w częstowaniu własnymi wypiekami uczestników wydarzenia i Tadeuszowi Jermakowi, który  komentował wszystko, co działo się 4 marca br. przy augustowskim amfiteatrze, dbając o zrelacjonowanie całego spektrum działań.
Poszukajcie na fotografiach siebie i znajomych

[Not a valid template]

Fot. Wojciech Kaszlej
Tekst: Danuta Kaszlej, Prezes Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie

 

Pamięć, modlitwa, wysiłek fizyczny w hołdzie Żołnierzom Wyklętym, bo Niezłomnym.

Zapraszamy w imieniu wszystkich organizatorów i współorganizatorów na dwudniowe obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Augustowie.

1 marca 2018 r. (czwartek) na sesji Klubu Historycznego im. Armii Krajowej Danuta i Zbigniew Kaszlejowie wprowadzą w tematykę Żołnierzy Wyklętych z akcentem na nasz region. Uczestnicy sesji, wraz ze sztandarem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej koło Augustów, sztandarem i społecznością II LO w Augustowie, udadzą się pod pomnik Kresowych Straceńców, gdzie około 13.30 uczniowie tej szkoły przedstawią dramatyczne losy Wyklętych poległych w latach 1944-54 na utraconych ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej.
Spod pomnika na ul. Portowej przejdziemy na augustowski cmentarz, by pomodlić się i zapalić znicze na znajdujących się tam grobach Wyklętych.
Zapraszamy
plakat1

W niedzielę 4 marca br. o godz. 10.15 zapraszamy poczty sztandarowe i zainteresowanych przed augustowską siedzibę PUBP – tzw. Dom Turka (ul. 3 Maja 16), skąd po złożeniu kwiatów udamy się do Bazyliki NSJ na mszę świętą o godz. 10.30 za Żołnierzy Wyklętych i osoby udzielające Im wsparcia.

O godz. 12.00 przy amfiteatrze nad jez. Necko „Tropem wilczym. Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych”

Informacje o wydarzeniach towarzyszących niedzielnemu biegowi: http://akklub.pl/aktualnosci/pobiegnij-tropem-wilczym-w-holdzie-wykletym-w-augustowie/ i na wydarzeniu FB: https://www.facebook.com/events/968110886670530/

Jeśli nie możesz pobiec – przyjdź, by kibicować!
Młodzież z II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie, wspierana przez uczniów szkół STO w Augustowie zadba o to, by nikt nie nudził się. Przygotowujemy quizy z nagrodami, malowanie „buziek” i inne atrakcje dla dzieci i wszystkich obecnych 4 marca,  w samo południe, przy augustowskim amfiteatrze.

Rejestracja do 1 marca br. http://zapisy.domtel-sport.pl/bieg-tropem-wilczym-2018-augustow-v2054.pl.html

Piękne pakiety startowe (wraz z numerem startowym) wydawać będą nasi wolontariusze w sobotę 3 marca br. w godz. 12:00 – 17:00 w biurze zawodów na miejskiej pływalni CSiR, przy ul. Sucharskiego 15, oraz w dniu zawodów br. w godz. 9:00-11:00 w biurze zawodów w Amfiteatrze. Konieczne jest posiadanie aktualnego dowodu tożsamości w celu weryfikacji uczestników
Na miejscu przy Biurze Zawodów uczestnicy biegu będą mogli pozostawić swoje rzeczy w depozycie.
Na starcie symbolicznego dystansu 1963 m. mogą stanąć wszyscy (też niezarejestrowani na bieg), którzy chcą biegnąc bądź idąc (można też z kijkami) oddać swym wysiłkiem hołd Wyklętym.
Bądźcie z nami!

 

Już po raz czwarty w Augustowie współorganizujemy „Tropem wilczym. Bieg pamięci Żołnierzy Wyklętych”. Jest to VI edycja projektu Fundacji „Wolność i Demokracja”, który od czterech lat realizowany jest w całej Polsce, a w ostatnich latach również poza jej granicami. Ty również możesz go współtworzyć poprzez udział w biegu, kibicowanie, uczestnictwo w wydarzeniach towarzyszących bądź pomagając w organizacji tegorocznej edycji. Zapraszamy!
Wojtka zdjęcie na 20184 marca 2018 r., w samo południe, zapraszamy do uczczenia w Augustowie Żołnierzy Niezłomnych – Wyklętych poprzez udział w biegu „Tropem Wilczym. Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych” oraz w wydarzeniach towarzyszących.
Pobiec w hołdzie Niezłomnym – Wyklętym można na dwóch dystansach: 5000 m (ukończone 16 lat do 04.03.2018r.) oraz 1963 m (rocznik 2004 i starsi, bieg lub marsz nordic walking). Drugi dystans symbolizuje datę zastrzelenia w czasie obławy Józefa Franczaka „Lalka”, ostatniego z Wyklętych.
ZOBACZ CAŁY ARTYKUŁ

 

10 listopada 2017 r. uczestniczyłem w odsłonięciu w Orłowie (gmina Wydminy) Panteonu Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych, upamiętniającego żołnierzy 3 Brygady Wileńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Mszy świętej przewodniczył ksiądz biskup Jerzy Mazur – ordynariusz diecezji ełckiej, po mszy miał miejsce przemarsz na cmentarz parafialny, gdzie zlokalizowany jest Panteon. Spoczywa tu dziewięciu żołnierzy 3 Brygady Wileńskiej NZW.
W Gajrowskich nieopodal Orłowa w lutym 1946 roku żołnierze 3 Brygady Wileńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego stoczyli potyczkę z siłami NKWD, UB i MO.
Było to największe starcie zbrojne na Mazurach po formalnym zakończeniu działań wojennych. W walce zginęło – według różnych źródeł – od kilkunastu do 22 żołnierzy NZW.
Polegli żołnierzy zostali przez miejscową ludność pochowani pod Gajrowskimi. W grudniu 2014 roku ekshumowano ich i pochowano w mogile na cmentarzu w Orłowie.

WP_20171110_13_58_07_Pro[1]

Tekst i fot. Zbigniew Kaszlej
Więcej: Odsłonięcie Panteonu Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych w Orłowie – Giżycko http://gizycko.wm.pl/477043,Odsloniecie-Panteonu-Niezlomnych-Zolnierzy-Wykletych-w-Orlowie.html#ixzz4yJ7zAcjA

1 listopada 2017 | Zbigniew Kaszlej
Zmarł Witold Żurawski ps. „Ryżak”
 

Ze smutkiem zawiadamiamy, że na wieczną wartę odszedł Witold Żurawski ps. „Ryżak”, członek augustowskiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.
Niech odpoczywa w Panu.

IMG_0232                                             Witold Żurawski ps. „Ryżak”
                                                       1926 – 2017

Żurawski Witold ps. ,,Ryżak”  – syn Ignacego i Julianny z domu Szymborska, ur. 15.02.1926 roku we wsi Jastrzębna Pierwsza.
W szeregi Armii Krajowej został przyjęty w 1942 roku i mimo młodego wieku pełnił funkcję łącznika, gdyż w gospodarstwie jego rodziców ukrywał się dowódca plutonu st. sierż. Stanisław Trochimowicz ps. ,,Mszarski”.
Od września 1945 roku był członkiem drużyny rezerwy dowodzonej przez kpr. Bronisława Szymborskiego ps. ,,Tłok”. Aresztowany 16.12.1945 roku, został osadzony w areszcie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Augustowie. Wojskowy Sąd Rejonowy w Białymstoku 14.10.1946 roku skazał go na 10 lat pozbawienia wolności z utratą praw publicznych i  obywatelskich praw honorowych na lat 5. Na mocy amnestii  z 1947 roku karę złagodzono o połowę. Wyrok odbywał w więzieniu w Białymstoku i Wronkach. Zwolniony został 16.12.1951 roku.
Po wyjściu z więzienia prowadził własne gospodarstwo rolne w Jastrzębnej Pierwszej.
Od początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku aktywnie pracował w augustowskim kole Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Był wieloletnim chorążym sztandaru augustowskiego koła; brał udział w uroczystościach państwowych i kombatanckich.

 

W Obławie Augustowskiej zginęły także osoby, które nie pochodziły z terenu objętego obławą. Jednym z nich był  Jan Wydrycki, ps. „Dymitr”, „Sroka”, „Rymwid”, ur. w 1921 r. w Turcu, pow. stołpecki, s. Adama i Olgi z domu Świryd. Album AK tom V 241
Skąd osoba pochodząca z powiatu stołpeckiego znalazła się wśród ofiar Obławy Augustowskiej?
Do Armii Krajowej na Nowogródczyźnie należało trzech braci Wydryckich: Jan, ps. „Dymitr”, „Sroka”, „Rymwid”, Włodzimierz,  ps. „Żbik” i Aleksander, ps. „Cyceron”, „Felek”, „Granit”. Byli żołnierzami Obwodu AK Grodno Prawy Niemen. Według dokumentacji znajdującej się w zasobach augustowskiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej bracia po zajęciu rodzinnych terenów przez wojska sowieckie, poszukiwani przez NKWD, przedostali się przez nowo powstałą granicę do Polski. Znaleźli się w oddziałach leśnych stacjonujących w Puszczy Augustowskiej. Jan Wydrycki był dowódcą plutonu leśnego w oddziale ppor. Wacława Sobolewskiego „Sęka”, „Skały”. Miał stopień sierżanta.
Wcześniej Jan, przez pewien czas przebywał w obozie ppor. Stefana Okulicza, ps.  „Góra” w okolicach wsi Gruszki. Oddział ten należący do Obwodu Grodno Lewy Niemen AK stacjonował w Puszczy Augustowskiej.
Jan Wydrycki został aresztowany w lipcu 1945 r., przez Sowietów, jest Ofiarą Obławy Augustowskiej.
Świadczy o tym relacja jaką o spotkaniu z Janem Wydryckim we Frąckach w trakcie trwania obławy zamieścił Józef Pawluczyk w swojej książce: Cierniowa droga do wolności. Wspomnienia żołnierza AK z okresu okupacji niemieckiej, sowieckiej i z czasów PRL-u (Białystok 2005, s. 112 i 114).
„Wychodząc z Frącek, tuż prawie na moście, spotkałem dwóch żołnierzy sowieckich prowadzących młodego człowieka. Był boso, bez czapki, w zielonych spodniach, z mundurem w ręku. Na widok ten znieruchomiałem. Opuściłem głowę, lekko zwracając w drugą stronę, niby do pani Heleny w obawie, aby ten młody człowiek nie powiedział przypadkiem: „Cześć Palma!”, jak to zwykł był czynić przy spotkaniach. Był to kolega „Rymwid” – Jan Wydrycki z Okręgu Nowogródzkiego, którego razem z bratem Aleksandrem Wydryckim „Granitem” przerzuciliśmy do oddziałów leśnych Okręgu Augustowskiego. Było to ostatnie spotkanie z „Rymwidem”. Do dnia dzisiejszego nikt ze znajomych i z rodziny nigdy go nie widział.
[…]
Według naszych przypuszczeń, w oparciu o moją relację z tego, w jakiej sytuacji widziałem ostatni raz Jana Wydryckiego, został on zatrzymany podczas obławy i doprowadzony na punkt śledczy NKWD we Frąckach. Potwierdza się, że stał się jeszcze jedną ofiarą obławy i należy go zaliczyć do straconych mieszkańców Suwalszczyzny. Na liście ofiar Komitetu Poszukiwanych nie ujęto jego nazwiska”.
Jakie były losy braci Wydryckich?
Jan najprawdopodobniej zginął w Obławie Augustowskiej. Najmłodszy brat Włodzimierz ps. „Żbik”, po rozwiązaniu organizacji kilkakrotnie nielegalnie przekraczał granicę PRL, pracował m.in. w Białymstoku. W końcu wrócił do Turca (obecnie Białoruś), gdzie zmarł 12 września 1997 r. Jego rodzina mieszka w Mińsku na Białorusi i w okolicach.

WP_20170913_13_35_50_Pro                                    Włodzimierz Wydrycki ps. „Żbik”

Aleksander po zakończeniu działań wojennych, z pomocą Józefa Pawluczyka ps. ,,Palma” zamieszkał we wsi Bartniki, gm. Lipsk, gdzie pracował jako nauczyciel, a następnie w Lipsku, gdzie został kierownikiem szkoły powszechnej. Był współpracownikiem Józefa Pawluczyka ps. ,,Palma”, na którego rozkaz redagował i pisał ulotki i odezwy. Został zatrzymany  przez PUBP w Augustowie 12 stycznia 1946 r. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Białymstoku (sygn. sprawy R. 261/46) skazany został 7 maja 1946 r. na 8 lat pozbawienia wolności z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na 5 lat. 5 lat przebywał w więzieniu we Wronkach. Po zwolnieniu z więzienia założył rodzinę, ukończył studia wyższe (ekonomia), pracował w Rejonowym Urzędzie Telekomunikacji oraz w Zakładzie Elektronicznej Techniki Obliczeniowej w Białymstoku, pełniąc obowiązki zastępcy dyrektora. Zmarł 20 grudnia 1983 r. w Białymstoku.
Alicja Maciejowska, autorka książki „Przerwane życiorysy – Obława Augustowska, lipiec 1945 r.”, wydanej w 2010 r. przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku, podczas spotkania zorganizowanego w Oddziale IPN w Białymstoku w 2008 r. spotkała panią Annę Wydrycką, córkę Aleksandra, która przekazała jej informacje o Janie Wydryckim i o swoim ojcu.

admin-ajax                       Aleksander Wydrycki, ps. „Cyceron”, „Felek”, „Granit”

A może ktoś z czytelników potrafi uzupełnić lub zweryfikować powyższe dane dotyczące Ofiar Obławy Augustowskiej, w tym Jana Wydryckiego, bądź posiada inne informacje lub fotografie dotyczące Jana, Włodzimierza i Aleksandra Wydryckich? Będę wdzięczny za kontakt.
Zbigniew Kaszlej

O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Danuta Kaszlej, Zbigniew Kaszlej.


 

 

Przedstawiamy zaktualizowaną wersję naszego artykułu sprzed roku, staramy się bowiem śledzić na bieżąco nowe dokumenty dotyczące Obławy Augustowskiej.
Pojawiają się one na stronach internetowych Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, choć jednocześnie Rosja odmawia udostępnienia Polsce materiałów źródłowych o sowieckiej zbrodni z lipca 1945 r. w ramach pomocy prawnej.

Nie znajdziemy w publikowanych dokumentach raportów z wykonania zbrodni, informacji o miejscu mordu na Polakach ani o lokalizacji dołów śmierci. Dotyczą one operacji wojskowej a nie działań sowieckiego kontrwywiadu wojskowego Smiersz, któremu przekazano Polaków zatrzymanych podczas przeczesywania terenu przez Armię Czerwoną. To zadaniem Smiersza była „liwidacja bandytów w lasach augustowskich”, jak napisał 21 lipca 1945 r. w szyfrogramie do Ławrienija Berii, szefa NKWD, gen. Wiktor Abakumow, zwierzchnik Smiersza.

Zamieszczane od 2015 r. na portalach Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej dokumenty 50. Armii 3. Frontu Białoruskiego pozwoliły zweryfikować i doprecyzować obraz tego, co stało się nad jeziorem Brożane. A jest to miejsce o wyjątkowej randze na mapie pamięci o Obławie Augustowskiej.

Prawda i pamięć – „tylko” i „aż” o to możemy zadbać składając hołd Ofiarom Obławy Augustowskiej w kolejną rocznicę tej sowieckiej zbrodni dokonanej na Polakach. Największej po II wojnie światowej i wciąż nie w pełni wyjaśnionej.
IMG_2459fot. Wojciech Kaszlej

Obława Augustowska w lipcu 1945 r. – podstawowe informacje wprowadzające… 

W dwa miesiące po zakończeniu działań wojennych w Europie – w lipcu 1945 r. – jednostki 50. Armii 3. Frontu Białoruskiego we współpracy z kontrwywiadem wojskowym ZSRS „Smiersz”, przy współudziale polskich funkcjonariuszy i współpracowników Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, Milicji Obywatelskiej oraz dwóch kompanii 1 Praskiego Pułku Piechoty ludowego Wojska Polskiego, przeprowadziły zakrojoną na ogromną skalę pacyfikację rejonu Puszczy Augustowskiej.

Był to obszar intensywnej działalności Armii Krajowej i jej kontynuacji (od lutego 1945 r.) – Armii Krajowej Obywateli. Żołnierze AKO walczyli o wolną Polskę, przeciw jej sowietyzacji. Od wiosny 1945 r. przejęli kontrolę nad terenem – rozbijali urzędy gmin, posterunki Milicji Obywatelskiej, paraliżując przez to działanie komunistycznej administracji i aparatu represji. Akcje partyzantów były zagrożeniem nie tylko dla narzuconych Polakom przez Stalina władz lokalnych, ale i dla samych Sowietów, gdyż partyzanci atakowali konwoje łupów wojennych z Prus Wschodnich do ZSRS oraz bronili miejscową ludność przed rabunkami i gwałtami, których dopuszczali się czerwonoarmiści.
ZOBACZ CAŁY ARTYKUŁ

 

25 kwietnia 1947 r. Suwałki i Augustów były miejscem pełnego godności, zbiorowego ujawnienia żołnierzy Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (WiN) – tych z oddziałów leśnych oraz z wspierającej partyzantów siatki konspiracyjnej.

W Suwałkach do ujawnienia 25 kwietnia 1947 r., czyli w ostatnim dniu obowiązywania ustawy z 22 lutego 1947 r. o amnestii, przystąpiły patrole żołnierzy WiN operujące na terenach obecnych powiatów suwalskiego i sejneńskiego.

Suwałki – 25 kwietnia 1947 r. Na czele kolumny ujawniających się – Prezes Obwodu Józef Grabowski ps. „Cyklon”
Suwałki 25 kwietnia 1947 r. ujawnienie obwodu WiN na czele Grabowski ps. Cyklon

25 kwietnia 1947 r., jak relacjonował ujawniający się tego dnia Mieczysław Kleszczewski „Wyrwa”, „(…) o godz. 9.00 rano Józef Grabowski „Cyklon” wprowadził oddziały leśne wraz z członkami organizacji WiN-u do miasta, gdzie to na placu Wolności (…), złożywszy broń w kozły, udał się wraz ze wszystkimi do kościoła [pw. św. Aleksandra] na nabożeństwo, po którym to nastąpił przemarsz do sali Reduta, ul. Rynkowa. Tam po kilku przemówieniach ze strony przywódców organizacji WiN-u i naszych delegatów oraz po złożeniu raportów rozpoczęło się ujawnienie”.
Przemarsz ponad stuosobowej kolumny w zwartym szyku ulicami miasta był wielkim wydarzeniem – „(…) tłumy ludzi przyszły, kwiatów całe morze, msza – jednym słowem święto”.
ZOBACZ CAŁY ARTYKUŁ