10 listopada 2017 r. odsłonięty został w Orłowie (gmina Wydminy) Panteon Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych, upamiętniający żołnierzy 3 Brygady Wileńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, którzy w Gajrowskich nieopodal Orłowa w lutym 1946 r.  starli się z siłami NKWD, UB i MO.
W zasobach swego archiwum odszukałem dokument ilustrujący reakcję struktur niepodległościowego podziemia działających na tym obszarze na tą jedną z największych partyzanckich bitew po zakończeniu II wojny światowej.

Bitwa w Gajrowskich, w której udział wzięło kilka tysięcy osób, nie mogła ujść uwadze struktur wywiadu Obwodu Olecko – Gołdap Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość“ na którego terenie się rozegrała.
Informacje o niej znalazły się w raporcie sytuacyjnym, opisującym pracę obwodu w  lutym 1946 r., przesłanym przez Prezesa Obwodu Olecko – Gołdap Władysława Niedzielko ps. „Sińczuch” do Inspektora augustowsko-suwalskiego i białostocko-sokólskiego Zrzeszenia „WiN” Aleksandra Rybnika ps. „Aleksy”, „Dziki”, „Jerzy”. Dokument znajduje się w archiwum białostockiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej – sygnatura IPN Bi 033/48, s. 57v.

Nagłówek raportu  WP_20171231_13_26_32_ProNad „mp. 25.II.46” znajduje się niewidoczny na zdjęciu wpis „Stanisława” (kryptonim Obwodu Olecko – Gołdap WiN – ZK)

Prezes Władysław Niedzielko ps. „Sińczuch“ 25 lutego 1946 r. meldował – cytuję fragment dotyczący starcia w Gajrowskich z zachowaniem pisowni źródła:

„(…) W dniu 16 bm. na terenie gminy Zalesie doszło do starcia pomiędzy partyzantami, a sowietami i UB. Przybyli z lasu partyzanci w sile około 1200 (liczba nieczytelna: może to być także 1800 – ZK) ludzi dobrze uzbrojeni  (działka, ckm-y, rkm-y, automaty itp. nie zdążyli się zakwaterować we wsi Zalesie, a już zostali zaatakowani przez sowietów przybyłych tu z Ubowcami z Suwałk, Augustowa i Olecka. Walka trwała coś dwa dni.  Partyzanci wycofali się do lasu, pozostawiając coś 7 zabitych i jednego rannego, którego PPR,owcy znaleźli w śniegu i oddali w ręce UB. Z drugiej strony padł szofer z UB i dużo sowietów. Ci ostatni obchodzili się w okropny sposób z osadnikami Polakami, których tylko spotkali, którzy wpadli [w] ich ręce, katując do krwi i paląc kilka budynków. Jedynie Niemców oszczędzali. W dniu 23 bm. rzekomo ci sami partyzanci przybyli na teren gminy sąsiadującej z Zalesiem, Sokółki, pow. Olecko i gospodarując kilka dni, brali furmanki miejscowe do przewożenia swoich rzeczy (w ilości około 150) i zabrali kilku najważniejszych działaczy PPR,u. Partyzanci rzekomo wyruszyli w kierunku Białegostoku, wezwani tam na pomoc swoim, których aresztowano. Pobyt tak dużej ilości partyzantów na tut. terenie zrobił ogromne wrażenie dodatnie, podniósł na duchu wielu strapionych o przyszłe losy Polski, a jednocześnie był przestrogą dla zaślepionych PPR,ców (…).”

Fragment raportu opisujący starcie w Gajrowskich

WP_20171230_14_33_57_ProPodpisał:  „Sińczuch” (Władysław Niedzielko – Prezes Obwodu Olecko – Gołdap Zrzeszenia WiN – ZK)
25.III.1946 r. raport czytał i podpisał Inspektor Dziki ( Aleksander Rybnik – Inspektor augustowsko-suwalski i białostocko-sokólski – ZK)

WP_20171230_14_34_23_ProZbigniew Kaszlej

 

Przyznanie przez kapitułę Instytutu Pamięci Narodowej II liceum Ogólnokształcącemu w w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie Nagrody Honorowej „Świadek Historii” było świętem całej społeczności szkoły: uczniów, nauczycieli, rodziców i wszystkich osób wspierających podejmowane przez szkołę działania.
Na uroczystej gali wręczenia nagród 7 grudnia 2017 r. zjawiło się kilkadziesiąt osób z II LO, dając w ten sposób wyraz, jak cenią tak prestiżowe wyróżnienie swojej szkoły.
Fotoreportaż autorstwa Izabeli Kuny z Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku pokazuje szczególną atmosferę wręczenia Nagrody Honorowej oraz występ uczniów II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie.

[Not a valid template]
 

W Archiwum Państwowym w Suwałkach 5 grudnia 2017 r. miała miejsce promocja książki „Obława augustowska 1945 okoliczności i ofiary w dokumentach archiwalnych” autorstwa Tadeusza Radziwonowicza i Barbary Bojaryn-Kazberuk. Jej wydawcą jest Archiwum Państwowe w Suwałkach; ukazała się dzięki wsparciu finansowemu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych a także Dyrektora Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Białymstoku.
Walorem opracowania jest prezentacja archiwalnych dokumentów z suwalskiego archiwum, które mówią o Obławie Augustowskiej oraz fakt, że przebieg pacyfikacji zrelacjonowany został w oparciu o dokumenty 50. Armii III Frontu Białoruskiego.

Dobrą wiadomością dla zainteresowanych jest to, że książka Tadeusza Radziwonowicza i Barbary Bojaryn – Kazberuk jest do pobrania w formie elektronicznej na stronie internetowej Archiwum Państwowego w Suwałkach:

http://www.suwalki.ap.gov.pl/download/Oblawa%20augustowska%201945.%20Okolicznosci%20i%20ofiary%20w%20dokumentach%20archiwalnych.pdf

fot. Grzegorz Łapszys

[Not a valid template]

Więcej o promocji książki:
http://www.suwalki.ap.gov.pl/art,50,promocja-ksiazki-oblawa-augustowska-1945-okolicznosci-i-ofiary-w-dokumentach-archiwalnych

 

Miło nam donieść, że na wniosek Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie oraz augustowskiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej II Liceum Ogólnokształcące w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie uhonorowano prestiżową nagrodą Świadek Historii.
fot A. Czarkowska
Nagrodę Honorową za szczególne zasługi w upamiętnianiu historii narodu polskiego oraz wspieranie edukacyjnych zadań IPN przyznaje kapituła na czele z Prezesem IPN – dr. Jarosławem Szarkiem.
W tym roku zgłoszono 47 kandydatów, spośród nich wybrano 6 laureatów. W czasie uroczystej gali 7 grudnia 2017 r. 40. osobowa reprezentacja złożona z dyrekcji, nauczycieli i uczniów augustowskiego II LO odebrała to zacne wyróżnienie z rąk Jana Bastera – Wiceprezesa Instytutu Pamięci Narodowej, w obecności m.in. Wojewody Podlaskiego Bohdana Paszkowskiego, licznych przedstawicieli wojska, samorządowców i kierowników placówek kulturalnych, stowarzyszeń oraz urzędów. Gospodarzem uroczystości był Dyrektor Oddziału IPN w Białymstoku dr hab. Piotr Kardela, który powiedział: „Bardzo się cieszymy, że w ten symboliczny sposób możemy honorować społeczników, pasjonatów historii czy nauczycieli, których codzienną, jakże ważną pracę trudno jest zmierzyć. Tym bardziej, że są to zazwyczaj ludzie skromni i do przyjmowania zaszczytów nieskorzy. Wszystkich ich łączy natomiast głębokie poczucie patriotyzmu i świadomość wagi tych działań. Dziś chcemy im serdecznie podziękować”.
W czasie gali uczniowie II LO w Augustowie zaprezentowali swoje talenty muzyczne i recytatorskie. Dyrektor szkoły Barbara Koronkiewicz wraz z wicedyrektorem Tomaszem Choroszewskim, obecni na gali przedstawiciele nauczycieli i młodzieży odebrali liczne wyrazy uznania i gratulacje dla całej społeczności szkolnej augustowskiego II LO za podejmowane przedsięwzięcia.

Oto jak Kapituła Nagrody Honorowej Świadek Historii uzasadniła przyznanie szkole tytułu:
II Liceum Ogólnokształcące w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie – szkoła od 25 lat prowadzi wyjątkowo aktywną działalność na rzecz upamiętniania historii narodu polskiego. Dzięki zaangażowaniu nauczycieli i uczniów, wartości patriotyczne stały się fundamentem kształcenia uczniów i wyróżniają jej absolwentów. Cechą szczególną szkoły jest to, że uczy młodzież historii, która harmonijnie łączy się z teraźniejszością i kształtuje postawy obywatelskie. Szczególne zaangażowanie społeczności szkoły widać w zakresie historii regionalnej: upamiętnianiu i propagowaniu wiedzy o Obławie Augustowskiej oraz o działalności miejscowych struktur podziemia niepodległościowego. Młodzież realizuje własne projekty edukacyjne, uczestniczy w konkursach regionalnych i ogólnopolskich realizowanych przez inne podmioty, od lat współtworzy projekty białostockiego Oddziału IPN.

Dodatkową nagrodę był udział młodzieży w bardzo ciekawych zajęciach prowadzonych przez archiwistów i edukatorów białostockiego Oddziału IPN.

fot. Agnieszka Czarkowska

Informacje medialne o uroczystości oraz o wszystkich wspaniałych laureatach:

http://www.radio.bialystok.pl/wiadomosci/index/id/150241

http://niezalezna.pl/210872-swiadek-historii-po-raz-9-ipn-w-bialymstoku-przyznal-nagrody

http://dzieje.pl/aktualnosci/w-bialymstoku-wreczono-honorowe-nagrody-9-edycji-swiadka-historii

http://bialystok.tvp.pl/35120691/ix-edycja-nagrody-honorowej-swiadek-historii

https://bialystok.ipn.gov.pl/pl1/aktualnosci/43784,Uroczysta-gala-IX-edycji-Nagrody-Honorowej-Swiadek-historii-Bialystok-7-grudnia-.html

https://www.wrotapodlasia.pl/pl/region_i_gospodarka/wiadomosci/historia/uroczysta-gala-ix-edycji-nagrody-honorowej-swiadek-historii-juz-7-grudnia.html

https://augustowskireporter.pl/aktualnosci/7534-ii-lo-w-augustowie-laureatem-nagrody-honorowej-swiadek-historii.html

http://www.bialystokonline.pl/uroczysta-gala-ix-edycji-nagrody-honorowej-swiadek-historii,impreza,118768,11,1.html

https://ro.com.pl/ipn-uhonoruje-swiadkow-historii-z-warmii-i-mazur-trzy-osoby-otrzymaja-nagrode-swiadek-historii/01366858

http://bialystok.tvp.pl/35120115/07122017-godz1830

http://www.augustowski.home.pl/2017/12/07/ii-lo-laureatem-nagrody-honorowej-swiadek-historii/

http://urzad.augustow.pl/aktualnosci/ii-liceum-ogolnoksztalcace-w-augustowie-im-polonii-i-polakow-na-swiecie-uhonorowane

Danuta Kaszlej

3 grudnia 2017 | Zbigniew Kaszlej
Okruchy Obławy Augustowskiej (6) – Skieblewo
 

Położona w Puszczy Augustowskiej wieś Skieblewo, podobnie jak inne puszczańskie wsie, przeszła w lipcu 1945 r. gehennę Obławy Augustowskiej.
Wieś okrążono, wszyscy mężczyźni zostali zatrzymani przez Sowietów. Początkowo przetrzymywano ich w stodole Krzywickiego na koloniach w Starożyńcach, ze Starożyńc 105 osób przegnano do Skieblewa do stodoły Czesława Myśliwskiego.

W 2010 r. Klub Historyczny im. Armii Krajowej zaprosił nauczycieli i młodzież do realizacji projektu, opracowanego przez Danutę i Zbigniewa Kaszlejów, „Obława Augustowska – lipiec 1945. Gdy nie ma grobów ocalmy pamięć…”. W ramach tego projektu Dorota Burakiewicz uczennica Gimnazjum w Lipsku przekazała relację Jana Myśliwskiego (wtedy 79 lat), syna Czesława oraz dołączyła 6 fotografii stodoły i świronka. Praca powstała pod opieką Krystyny Żabickiej.
Oto fragment relacji i dokumentacja zdjęciowa:
Stąd nikt nie zginął, wszyscy zostali zwolnieni. Byli tu ludzie ze Starożyńc, z Lipska. Przetrzymywali byli u nas w stodole, w świronku. Aresztowali Rosjanie, dowódcą był kapitan Sinusik. Jak ich wszystkich złapali, to zapędzili do Starożyńc. Potem się z powrotem cofnęli się do Skieblewa, do naszej stodoły wszystkich zagnali. Tam tylko ich zapędzili, trzymali przez noc i powrotem wrócili wszyscy. Zatrzymani byli przetrzymywani przez okres około miesiąca. W tej stodole było około setki ludzi. Przesłuchiwali Rosjanie, nie było tłumaczy, wszyscy rozumieli rosyjską mowę. Rodziny miały dostęp, dostarczały jedzenie. Nosiły żony dla mężów, przynosiły też dzieci.
ZOBACZ CAŁY ARTYKUŁ

 

200 lat minęło od śmierci Tadeusza Kościuszki. Czy wiecie, że był uzdolniony artystycznie – komponował, malował, rzeźbił, toczył?
Zapraszamy Was serdecznie na połączenie edukacji muzycznej i historycznej we wspaniałym wykonaniu muzyków ze Śląska: Tadeusza Trzaskalika (fortepian i słowo o muzyce) i Edyty Nowickiej (sopran).
Program prof. Trzaskalika