Dziękujemy ofiarodawcom, wolontariuszom i wszystkim zaangażowanym w organizację kwesty. Kolejny raz doświadczyliśmy, że razem możemy więcej!
Zebraliśmy 18.462,48 zł, 5 rubli, 0,57 euro, 10 pensów, 4 Augusty. To kolejna rekordowa kwota!
Bardzo nam miło, że z roku na rok zbieramy więcej funduszy, które możemy przeznaczyć na porządkowanie naszej nekropolii.
Dziękujemy wszystkim, którzy 1 listopada br. wyruszyli na cmentarne alejki z kwestarskimi puszkami.
Uczestniczyliśmy 22 września 2019 r. w uroczystości odsłonięcia tablicy w Strzelcowiźnie. Jest ona poświęcona dowódcom i żołnierzom 110 Rezerwowego Pułku Ułanów.
Pułkiem dowodził znany z lat 1919-1920 zagończyk, ppłk Jerzy Dąmbrowski, jego zastępcą był mjr Henryk Dobrzański, późniejszy „Hubal”, oficerem taktycznym kpt. Maciej Kalenkiewicz, późniejszy cichociemny.
Upamiętnienie przygotowała, z inicjatywy miejscowych wolontariuszy, Reduta Dobrego Imienia wraz z Nadleśnictwem Płaska. Gratulujemy pomysłu i realizacji oraz wzruszającej uroczystości, ujmującej autentyzmem pamięci budowanej oddolnie, z potrzeby serca.
Poniżej tekst opisujący to wydarzenie, zamieszczony na stronie internetowej Nadleśnictwa Płaska .
Wojska 124 Korpusu Strzeleckiego 50 Armii wchodzącej w skład 3 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej wkroczyły do Krasnego 17 lipca 1945 r. Wieś został otoczona. Prawie wszystkich mężczyzn zegnano do stodoły Wnukowskiego, która stoi do dzisiejszego dnia.
Tu nastąpiła pierwsza selekcja. Rodziny mogły dostarczać pożywienie i bieliznę zatrzymanym.
Alicja Maciejowska, na podstawie relacji zebranych na przełomie lat 80.i 90. XX wieku, podała następne punkty filtracji, do których kolejno trafili mieszkańcy Krasnego: Jastrzębna Druga i Sztabin, lecz to nie był szlak jednakowy dla wszystkich zatrzymanych. Niektórzy z nich od razu znaleźli się w zabudowaniach Szyców w Sztabinie, gdzie przesłuchania były wyjątkowo brutalne.
Lokalizacja dołów śmierci osób zatrzymanych w Obławie Augustowskiej, a pochodzących z terenu Sejn i okolic a także z Powiatu Augustowskiego jest z dużą dozą prawdopodobieństwa znana. Okolice leśniczówki Giedź, znajdujące się w pasie granicznym po stronie białoruskiej, ponad wszelką wątpliwość są miejscem, gdzie zakopane są Ofiary Obławy. Należy postawić pytanie: czy wszystkie? Czy osoby zatrzymane w Suwałkach były wiezione wiele kilometrów do leśniczówki Giedź, czy ich doły śmierci znajdują się w innym miejscu, np. gdzieś bliżej Suwałk.
Publikacja Obława Augustowska lipiec 1945 r. Wybór źródeł (wydana przez Oddział IPN w Białymstoku w 2010 r.) problem ten przybliża. Zamieszcza protokoły przesłuchań Jana Kwiatkowskiego – w 1945 r. funkcjonariusza PUBP w Suwałkach, który przesłuchiwany w 1954 i 1956 r. zeznaje w sprawie osób zatrzymanych w Obławie Augustowskiej.
Poszukując tropów mieszkańców Augustowszczyzny osadzonych przez Niemców w obozach koncentracyjnych przeprowadziliśmy kwerendę monografii wsi i gmin Powiatu Augustowskiego. Poniżej prezentujemy efekt poszukiwań a także uaktualniony wykaz osób będących więźniami obozów koncentracyjnych.
Osoby osadzone w obozach koncentracyjnych wg: Sturgulewski Krzysztof, Żarnowo przez wieki, Białystok 2013. Nazwiska uzupełnione m.in. o dane pochodzące z portalu www.straty.pl:
W świadomości historycznej Augustowa i powiatu nie funkcjonuje przeprowadzona przez Niemców 1 lipca 1944 r. „obława” we wsi Rutki Stare i Rutki Nowe. Aresztowano wtedy mężczyzn, a także starszych chłopców. Po przesłuchaniach, które miały miejsce w Johannesburgu (Pisz) niektórzy wrócili. Zatrzymanych wywieziono do obozów koncentracyjnych, bądź na roboty przymusowe, skąd wrócili nieliczni.
Obchody rozpoczęły się 8 września 2019 r. zbiórką uczestników przy Kościele p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rajgrodzie, skąd miał miejsce przemarsz na Górę Zamkową. Sprawowana tam była msza święta koncelebrowana, przewodniczył jej biskup Jerzy Mazur, miała ona wyjątkowy charakter, gdyż właśnie tej niedzieli odbywały się w Rajgrodzie Dożynki Diecezji Ełckiej połączone z obchodami 500-lecia Parafii p.w. Narodzenia NMP w Rajgrodzie.
1 września 1939 r., wojska niemieckie bez wypowiedzenia wojny przekroczyły o świcie na całej niemal długości granice Rzeczypospolitej, rozpoczynając tym samym pierwszą kampanię II wojny światowej. W 80. rocznicę tych wydarzeń w Augustowie, w samo południe, wybrzmiały syreny alarmowe dla upamiętnienia tych wydarzeń.
Pod pomnikami „Tym, którzy oddali swe życie za wolną i sprawiedliwą ojczyznę” i „Nigdy więcej wojny” wiązanki kwiatów złożyły władze miasta Augustowa i Powiatu Augustowskiego, a w imieniu Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie Prezes Danuta Kaszlej.
W Sztabinie na skrzyżowaniu ruchliwej trasy Augustów – Białystok i Sztabin – Krasnybór usytuowany jest pomnik, którego tablica zawiera następującą treść:
Żołnierzom VIII Uderzeniowego Batalionu Kadrowego /U.B.K./ ARMII KRAJOWEJ Którzy w dniu 1 maja 1943r działając w akcji odwetowej przy całkowitym zaskoczeniu wroga – odebrali Sztabin z rąk niemieckich i utrzymali go bez strat własnych przez 6h. A w domu tym – ówczesnej siedzibie żandarmerii hitlerowskiej wymierzyli sprawiedliwą karę katom i prześladowcom ludności polskiej. Przekazują swoją wdzięczną pamięć – mieszkańcy Sztabina i Ziemi Sztabińskiej.
Rzeczywiście, 1 maja 1943 r. żołnierze Uderzeniowych Batalionów Kadrowych na kilka godzin opanowały Sztabin. Wydarzenie to zostało dokładnie opisane w literaturze, ja nie będę do tego wracał.
Warty do dodania jest tu fakt, że podczas akcji zabity został jeden Niemiec i jeden wastocznik, współpracujący z Niemcami. Partyzanci zdobyli pokaźną ilość broni i wyposażenia. Zachowały się fotografie pokazujące żołnierzy Uderzenia w zdobytym w Sztabinie umundurowaniu i z niemiecką bronią.
Jakie represje poniósł Sztabin za taką spektakularną niemiecką porażkę.
W odwecie za pomoc udzielaną partyzantom Armii Krajowej, 26 sierpnia 1943 r., żandarmi z Lipska i funkcjonariusze gestapo z Grodna otoczyli wieś Jasionowo i zapędzili wszystkich mieszkańców do zabudowań należących do Franciszka Sztukowskiego. Stamtąd wyprowadzali ich nad krawędź masowego grobu, wykopanego uprzednio przez mieszkańców sąsiednich wsi i zabijali strzałem w tył głowy. Kilkoro dzieci wrzucono do mogiły żywcem.
Ogółem zamordowano 58 osób (13 mężczyzn, 24 kobiety i 21 dzieci). Ocalało siedem osób ukrytych w stodołach i na strychach.
Po egzekucji dokonano grabieży mienia zamordowanych, rozbiórki i dewastacji zabudowań. Zniszczono całkowicie 15 budynków mieszkalnych i 32 gospodarcze.
W 76. rocznicę tych wydarzeń 25 sierpnia 2019 r. o godz. 12.00, przy zbiorowej mogile pomordowanych mieszkańców wsi Jasionowo, odprawiona została uroczysta msza święta celebrowana przez księdza Waldemara Sawickiego, proboszcza parafii p.w. matki Bożej Anielskiej w Lipsku.
Przybyły poczty sztandarowe Szkoły Podstawowej im Anastazji Milewskiej w Lipsku i II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie. Obecna była Jadwiga z d. Ślużyńska, jedna z trójki
dzieci uratowanych podczas pacyfikacji wsi.
Po uroczystej mszy świętej Burmistrz Lipska – Lech Łępicki podkreślił znaczenie pamięci o ofiarach i podziękował wszystkim, którzy ją kultywują. Na grobie pomordowanych mieszkańców wsi Jasionowo złożone zostały kwiaty. W imieniu augustowskiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie wiązankę złożyły: Anna Urbanowska, Maria Zambrzycka i Danuta Kaszlej. Wiązankę od władz Powiatu Augustowskiego złożył Zbigniew Kaszlej.
Ważnym elementem obchodów 76. rocznicy pacyfikacji wsi Jasionowo był organizowany przez Towarzystwo Przyjaciół Lipska „V Rajd Rowerowy pamięci zamordowanych przez Niemców mieszkańców Jasionowa”. Wzięło w nim udział ponad 60 osób.
Kolejny raz miejscowa społeczność dała wyraz swej mocnej tożsamości budowanej na szacunku dla ofiary przodków, na refleksji o trudnej przeszłości.