Miesięczne archiwum: wrzesień 2020

27 września 2020 | Danuta Kaszlej
Augustowscy AK-owcy docenieni
 

Augustowscy AK-owcy zostali docenieni przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Zarząd Powiatu Augustowskiego. Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej Koło w Augustowie uhonorowano medalem „Pro Patria” za szczególne zasługi w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej a także medalem Zarządu Powiatu „Za zasługi dla Powiatu Augustowskiego”. Wzruszające i symboliczne znaczenie miało nałożenie barw amarantowo – białych oraz żółtych na sztandar augustowskiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, który wcześniej został poddany gruntownej renowacji. 
Miało to miejsce podczas lipcowych uroczystości, organizowanych corocznie przez władze powiatu augustowskiego w rocznicę bitwy pod Krechowcami z 1917 r. 

Wróćmy do tych wspomnień, gdy augustowscy Ak-owcy zostali docenieni, dziś – 27 września – w dniu rocznicy powołania w 1939 r. Służby Zwycięstwu Polski – poprzedniczki Armii Krajowej. Pamiętajmy o żołnierzach Polskiego Państwa Podziemnego dopóki mamy Ich jeszcze wśród nas.      
ZOBACZ CAŁY ARTYKUŁ

25 września 2020 | Danuta Kaszlej
Pamiętajmy o żołnierzach września 1939 r.
 

fot. Zbigniew Kaszlej

W książce „Ścieżki Brzostowskiego w Gminie Sztabin” (Sztabin 2012) r. czytamy:
„W wojnie obronnej 1939 roku Augustowszczyzna ze względu na położenie w martwym polu operacyjnym nie była broniona. 20 września, w myśl tajnego protokołu paktu Ribbentrop – Mołotow, na Augustowszczyznę wkroczyła Armia Czerwona. Przez zajęty przez Rosjan teren gminy Sztabin i Dębowo, w okolicy Wrotek i Mogilnic, wycofywały się resztki 110 Pułku Ułanów dowodzone przez ppłk. Jerzego Dąmbrowskiego, słynnego zagończyka z okresu pierwszej wojny światowej. Gdy w starciu z bolszewikami przy przeprawie pod Dolistowem 25 września 1939 roku poległ rotmistrz Wiktor Moczulski (pochowany następnego dnia na cmentarzu w Jaminach) i sytuacja wydawała się beznadziejna, dowódca powziął zamiar rozwiązania pułku. Nie podporządkował się mu zastępca major Henryk Dobrzański, który 26 września w Kopytkowie na Ziemi Sztabińskiej podjął decyzję o kontynuowaniu walki […]”.

O walkach 110 Rezerwowego Pułku Ułanów na Augustowszczyźnie przypomina grób rotmistrza Wiktora Macieja Moczulskiego  na cmentarzu w Jaminach. Jarosław Szlaszyński – Starosta Augustowski, Dariusz Szkiłądź – Wicestarosta oraz Zbigniew Kaszlej – Naczelnik Wydziału Organizacyjno – Prawnego, jednocześnie pełniący funkcję Prezesa augustowskiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, w 81. rocznicę śmierci rtm. Moczulskiego złożyli wiązankę kwiatów i zapalili znicze na jego mogile.
Fot. Kamil Batus

24 września 2020 | Danuta Kaszlej
74. rocznica komunistycznej zbrodni
 

Minęły 74 lata od wykonania hańbiącego wyroku kary śmierci na sześciu dowódcach i żołnierzach niepodległościowego, antykomunistycznego podziemia. 
Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Białymstoku, któremu przewodniczył mjr Włodzimierz Ostapowicz, w procesie pokazowym 24 działaczy Inspektoratu Augustowsko-Suwalskiego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, przeprowadzonym 20.07.1946 r. w białostockim kinie „Ton”, skazani zostali na karę śmierci:

  1. ppor. cz.w. Burdyn Leon, ps. „Cichy”, „Doman”, Łomian” (6.04.1908 r. – 11.09.1946r. r.),
  2. plut. rez. Konikowski Witalis, ps. „Dąb” (17.01.1914 r. – 11.09.1946 r.),
  3. plut. Parafianowicz Stanisław, ps. Zarzecki”, „Żabin” (16.01.1908 r. – 11.09.1946 r.),
  4. strz. Piekarski Marian, ps. „Ryś” (8.01.1927 r. – 11.09.1946 r.),
  5. ppłk Rybnik Aleksander, ps. „Aleksy”, „Dzik”, „Dziki”, „Jerzy”, „Maciej Kropidło”, „Maciej Rózga”, „Popławski”, „Rózga”, „Zając” (13.12.1906 r. – 11.09.1946 r.),
  6. plut/sierż. rez. Sowulewski Franciszek, ps. „Bąk”, „Twardowski” (14.12.1915 r. – 11.09.1946 r.)

 

Wyrok wykonano 11.09.1946 r. w więzieniu w Białymstoku.

O miejscu pochówku zamordowanych żołnierzy antykomunistycznego podziemia nie poinformowano rodzin. Nie mają swych mogił. Być może ich szczątki zostaną zidentyfikowane wśród wydobytych pięć lat temu z białostockiego „pola śmierci” na terenie przywięziennego ogrodu.

Po odzyskaniu niepodległości rodziny rozpoczęły starania o odzyskanie dobrego imienia swych bliskich – ofiar komunistycznej zbrodni.
Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 9.12.1991 r. uznał za nieważny wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Białymstoku w stosunku do Leona Burdyna i Stanisława Parafianowicza. Pół roku później – 29.06.1992 r. – takie samo postanowienie zapadło  w stosunku do Witalisa Konikowskiego, Mariana Piekarskiego, Aleksandra Rybnika i Franciszka Sowulewskiego.
Wspominamy Ich w 74. rocznicę śmierci. Walczyli o niepodległy byt państwa polskiego.

Cześć Ich Pamięci!

23 września 2020 | Danuta Kaszlej
Pomnik poległych we wrześniu 1920 r.
 

Fot. Kamil Batus

We wrześniu br. obchodziliśmy 100. rocznicę Bitwy Niemeńskiej – decydującej bitwy wojny polsko – bolszewickiej 1920 roku.
Ksiądz Tadeusz Białous, ksiądz Wojciech Kuprewicz, Jarosław Szlaszyński – Starosta Augustowski, Dariusz Szkiłądź – Wicestarosta oraz Zbigniew Kaszlej – Naczelnik Wydziału Organizacyjno – Prawnego, jednocześnie pełniący funkcję Prezesa augustowskiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, złożyli wiązankę kwiatów i zapalili znicze na mogile poległych żołnierzy na cmentarzu w Rygałówce . Znajduje się tam pomnik na grobie dziewięciu żołnierzy poległych pod Siółkiem, jako jedyny w powiecie augustowskim, przypominający o toczonych walkach z bolszewikami podczas Bitwy Niemeńskiej.

O walkach pod Siółkiem w 1920 r. w artykule „Historia z cmentarnej tablicy” autorstwa (szs) w miesięczniku „Echo Lipska” nr 2 z września 1993 r. czytamy:

„Był wrzesień 1920 roku. Zachodnie tereny Augustowszczyzny już były wolne od wojsk bolszewickich, jedynie na wschodnich terenach, w okolicy Rakowicz, Hołynki i Grodna, były jeszcze cofające się oddziały armii bolszewickiej.

Szosą augustowską w kierunku Grodna posuwał się zwiad polski 101 Kawaleryjskiego Lotnego Pułku złożonego z dziewięciu młodych chłopców, pod dowództwem kaprala Janka Bielińskiego, ucznia gimnazjum w Żytomierzu. Gdy zwiadowcy ukazali się zza pagórka koło wsi Siółko i posuwali się szosą w kierunku Rakowicz, zostali ostrzelani przez bolszewików z karabinu maszynowego umieszczonego na wzgórzach koło Rakowicz. Wszyscy kawalerzyści zostali na szosie zabici. Zwłoki młodych żołnierzy ludzie z Siółka i Rygałówki zabrali i pochowali na cmentarzu w Rygałówce. Na mogile postawili drewniany krzyż, a na tablicy umieścili nazwiska wszystkich zabitych żołnierzy. W późniejszych latach na mogile ustawiono krzyż metalowy i ogrodzono barierką. Obecnie na metalowym krzyżu jest umieszczony orzeł w koronie wytłoczony w miedzianej blasze, a na tablicy widnieje napis:

„JANEK BIELIŃSKI
UCZEŃ GIMNAZJUM W ŻYTOMIERZU
LAT 18 KAPRAL 101 KAWALERYJSKIEGO
LOTNEGO PUŁKU
POLEGŁ WRAZ Z 8 KOLEGAMI
23.09.1920 r. POD SIÓŁKIEM
CZEŚĆ ICH PAMIĘCI”

W 2010 r. na mogile przybył kamień z tablicą oddającą cześć pomordowanym pod Siółkiem, a także wszystkim poległym podczas walk w tym czasie:

„JANKOWI BIELIŃSKIEMU
POLEGŁEMU POD SIÓŁKIEM
WRAZ Z 8 KOLEGAMI
ORAZ
ŻOŁNIERZOM I OCHOTNIKOM
WOJSKA POLSKIEGO POLEGŁYM
NA ZIEMI LIPSKIEJ W WALKACH
O ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI
W LATACH 1919-1920
W 90. ROCZNICĘ BITWY
NIEMEŃSKIEJ – SPOŁECZEŃSTWO

„JEŚLI ZAPOMNĘ O NICH,
TY BOŻE ZAPOMNIJ O MNIE”
A. MICKIEWICZ

Fot. Kamil Batus i Zbigniew Kaszlej

23 września 2020 | Danuta Kaszlej
Nowy znak pamięci w Sokółce
 

Dnia 22 września 2020 r. w Sokółce odsłonięty został pomnik upamiętniający ofiary obławy augustowskiej z lipca 1945 r. Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą przed kościołem św. Antoniego Padewskiego w Sokółce, której przewodniczył i homilię wygłosił bp Leszek Sławoj Głódź. W uroczystościach uczestniczyli władze państwowe i samorządowe, duchowieństwo, służby mundurowe oraz mieszkańcy Sokółki. Powiat Augustowski reprezentował Jarosław Szlaszyński – Starosta Augustowski, Dariusz Szkiłądź – Wicestarosta oraz Zbigniew Kaszlej – Naczelnik Wydziału Organizacyjno – Prawnego, jednocześnie Prezes augustowskiego Koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. 
Po zakończeniu mszy świętej uczestnicy przemaszerowali spod kościoła pw. Św. Antoniego Padewskiego w Sokółce do miejsca odsłonięcia pomnika poświęconego ofiarom Obławy Augustowskiej. Odczytany został Apel Poległych, oddano salwę honorową. Pod pomnikiem złożone zostały kwiaty.
Inicjatorem budowy jest Związek Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945 r. Pomniki – takie same jak ten w Sokółce, w 2018 i 2019 r. – również przy drogowych rondach – odsłonięto w Suwałkach i Augustowie. Autorką koncepcji jest Aleksandra Cwilewicz. Pomnik przedstawia dwie dłonie skrępowane drutem kolczastym, z których wyłania się symbol Polski Walczącej.

Fot. K. Batus

20 września 2020 | Danuta Kaszlej
Obchody 17 września w Augustowie i Białobrzegach
 

. W Augustowie i Białobrzegach, 17 września 2020 r., miały miejsce obchody 100. rocznicy operacji nadniemeńskiej, 81. rocznicy niemieckiej i sowieckiej agresji na Polskę oraz Światowego Dnia Sybiraka.

fot. Wiesław Meller

Uroczystości rozpoczęły się na augustowskim cmentarzu, przy Kwaterze Obrońców Ojczyzny, odśpiewaniem Mazurka Dąbrowskiego.
Wprowadzenia historycznego dokonał Jarosław Szlaszyński – Starosta Augustowski. Przedstawił walkę o zjednoczenie Augustowszczyzny z Macierzą prowadzoną na naszej ziemi z Litwinami i bolszewikami we wrześniu 1920 r. Podkreślił też wagę zachowania pamięci o II wojnie światowej. Wtedy znów niepodległości ojczyzny musieli bronić żołnierze Wojska Polskiego, walcząc od 1 września 1939 r. z III Rzeszą i od 17 września 1939 r. – ze ZSRR.

O tym, jak wyglądały wrześniowe dni 1939 r. na Augustowszczyźnie opowiedzieli uczniowie II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie. Wykorzystali opracowania Jarosława Szlaszyńskiego, pamiętniki Tadeusza Sobolewskiego, Wiktorii Malinowskiej, Cecylii Słomy oraz relacje Izydora Bronakowskiego – wybór tekstów przygotowali na zajęciach Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie. ZOBACZ CAŁY ARTYKUŁ

13 września 2020 | Danuta Kaszlej
Wrześniowe rocznice
 

Wrześniowe rocznice, o których chcemy pamiętać, to setna rocznica zwycięskiej operacji nadniemeńskiej oraz 81. rocznica wybuchu II wojny światowej. 

Ze względu na epidemię COVID – 19 uroczystości organizujemy w plenerze i prosimy uczestników o zachowanie zasad reżimu sanitarnego. Obowiązują maseczki lub inna skuteczna osłona nosa i ust lub zachowanie między osobami odległości min. 1,5 metra.

„Nie dajmy zginąć poległym”

Rozegrana sto lat temu, we wrześniu 1920 r., operacja nadniemeńska przyniosła ostateczną klęskę bolszewików w wojnie toczonej z Polską od 1919 r. 
ZOBACZ CAŁY ARTYKUŁ