Ustawa sejmowa z dnia 3 lutego 2011 r. ustanowiła 1 marca jako Narodowy Dzień Pamięci w hołdzie „Żołnierzom Wyklętym” – bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienie dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób, przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu.
Projekt tej ustawy złożył rok wcześniej śp. Prezydent Lech Kaczyński. Wybrano dzień 1 marca na święto państwowe ku czci „Żołnierzy Wyklętych” z tego powodu, że sześćdziesiąt lat temu – 1 marca 1951 r. – wykonano wyroki śmierci na siedmiu osobach tworzących IV Zarząd Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” – ostatnie ogólnopolskie kierownictwo podziemnej walki o niepodległość.
W Augustowie uczciliśmy „Żołnierzy Wyklętych” składając 1 marca 2013 r. kwiaty w miejscu ich męczeństwa, pod tablicą na siedzibie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa przy ul. 3 Maja 16 – tzw. „Domu Turka”. Przybyli m.in. kombatanci, przedstawiciele stowarzyszeń działających na terenie powiatu, delegacja Gimnazjum nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego oraz II Liceum Ogólnokształcącego im. Polonii i Polaków na Świecie. Były obecne władze samorządowe: Franciszek Wiśniewski – Starosta Augustowski i Wiesław Jeruć – Zastępca Przewodniczącego Rady Miasta Augustowa. W intencji „Wyklętych” modlitwę odmówił ksiądz prałat Jan Wróblewski. Następnie zebrani udali się na augustowski cmentarz, gdzie również złożono kwiaty i zapalono znicze przy pomniku Armii Krajowej i na wskazanych przez Zbigniewa Kaszleja grobach „Wyklętych”: Piotra Milanowskiego, ps. Łuk”, „Rukść”, „Ćma” – zastępcy komendanta Obwodu Armii Krajowej Augustów i Obwodu Armii Krajowej Obywatelskiej Augustów, Franciszka Niedźwieckiego, ps. „Derkacz” – zastępcy prezesa Obwodu Augustowsko-Suwalskiego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”, Stanisława Siedleckiego, ps. „Wierny”, „Klon” – dowódcy patrolu Obwodu Augustowsko-Suwalskiego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.
Dalszy ciąg obchodów miał miejsce 4 marca 2013 r. w wypełnionym do ostatniego miejsca augustowskim kinie „Iskra”, gdzie obejrzeliśmy spektakl „Chłopcy, na nas już czas…” na motywach tekstu Władysława Brulińskiego,
w wykonaniu uczniów klasy teatralnej VII Liceum Ogólnokształcącego w Białymstoku. Reżyserem sztuki była Anna Kołosow – Ostapczuk. Wprowadzenie historyczne przed spektaklem wygłosił Paweł Niziołek, historyk Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Białymstoku. Przybliżył zebranym postać kpt. Władysława Brulińskiego, ps. „Oskar”, „Władysław” – Szefa Biura Informacji i Propagandy Okręgu AK Białystok oraz perypetie scenariusza, który odnalazł w aktach sprawy karnej przeciw Brulińskiemu z 1958 r.
Z prośbą o podpisanie Apelu w sprawie Obławy Augustowskiej: http://www.isppan.waw.pl/apel/index.htm zwrócił się do zebranych w sali augustowskiego kina ks. Stanisław Wysocki, prezes Związku Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej.
Dzięki harcerzom z Wielopoziomowej Drużyny Harcerskiej „Armatus in virtas”, pod komendą harcmistrza ks. Przemysława Przekopa, widzowie spektaklu mieli możliwość zapalenia symbolicznych świateł pamięci pod tablicą usytuowaną na „Domu Turka”.
Obchody Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” zorganizował Klub Historyczny im. Armii Krajowej w Augustowie wraz ze Starostwem Powiatowym w Augustowie, we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku i II Liceum Ogólnokształcącym w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie. Dziękujemy za pomoc organizacyjną Augustowskim Placówkom Kultury oraz Gimnazjum nr 2 im. Sybiraków.
Zbigniew Kaszlej