1 listopada bieżącego roku na augustowskim cmentarzu odbyła się VII kwesta na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków. Organizatorzy to: Klub Historyczny im. Armii Krajowej w Augustowie, II LO w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie i parafia Najświętszego Serca Jezusowego.
W kweście wzięli udział uczniowie, nauczyciele i dyrekcja II LO (około 80 osób), samorządowcy – wśród nich Burmistrz Wojciech Walulik i Starosta Jarosław Szlaszyński, liczni augustowianie widzący potrzebę zadbania o naszą nekropolię. Byli wśród nich przewodnicy turystyczni, pracownicy augustowskich urzędów, placówek kultury i edukacji, miejscowi poeci, lekarze; w sumie około 100 osób. Jak ważna i cenna jest ta inicjatywa świadczy wzrastająca kwota zbiórki. W tym roku, dzięki zaangażowaniu wolontariuszy i hojności darczyńców, zebrano 11 799 78 zł.
Jak wydajemy zebrane pieniądze?
Augustowska, ponad dwustuletnia nekropolia… Spotykamy tutaj okazałe nagrobki granitowe i z piaskowca, z ciekawą symboliką, o niebanalnych formach oraz pomniki żeliwne wykonane jeszcze w XIX -wiecznej hucie Karola Brzostowskiego.
Czas zrobił jednak swoje i mimo kilkuletnich przedsięwzięć renowacyjnych, ciągle jeszcze znajdujemy pomniki wymagające pilnej konserwacji, by przez kolejne lata móc podziwiać ich urodę. Pilnych prac renowacyjnych potrzebują również groby ofiar I czy II wojny światowej, których na naszym cmentarzu nie brakuje.
Podsumowaniem sześcioletnich kwest jest zorganizowanie trzech lapidariów oraz odnowienie kilkunastu pomników granitowych, żeliwnych oraz wykonanych z piaskowca. Jednocześnie należy nadmienić, że dzięki zaangażowaniu włożonemu w ich utworzenie zachowaliśmy wiele pomników, płyt nagrobnych i pięknych, żeliwnych krzyży.
[Not a valid template]
Trzecie lapidarium, utworzone w tym roku, jest zlokalizowane w dawnej kwaterze prawosławnej. Na wykarczowanej, oczyszczonej z krzaków przestrzeni zgromadzono kilka granitowych podstaw i pomników oraz żeliwne krzyże, otoczono je granitową kostką, odmalowano napisy, odnowiono ogrodzenia. Na szczególną uwagę zasługuje okazały żeliwny pomnik na grobie zmarłego w 1886 roku Nikandra Karmazyńskiego, naczelnika powiatowego. Został on starannie zakonserwowany, odmalowany, co wymagało wielu zabiegów, gdyż przez lata leżał zasypany śmieciami. Przypominamy, że wskazał go Starosta Jarosław Szlaszyński, wspierający nas swoją historyczną wiedzą. Oczyszczono i zakonserwowano okazały, granitowy pomnik ks. Maksymiliana Stenpkowskiego, wieloletniego proboszcza prawosławnej parafii Przemienienia Pańskiego, erygowanej w 1876 roku.
Do niemalże pierwotnego stanu przywrócono kilka pomników prawosławnych, zlokalizowanych po lewej stronie od bramy głównej. Wyraźnie odróżniają się dwa z białego marmuru, profesjonalnie oczyszczone i zakonserwowane. Dużo pracy włożono w uporządkowanie miejsca wiecznego spoczynku żony dowódcy 104. Ustiużskiego Pułku Piechoty im. Bagrationa, który stacjonował w naszym mieście od 1893 roku. Pomnik otoczony był bardzo zniszczonym, ale misternym żeliwnym ogrodzeniem. Zostało ono częściowo zdemontowane, usunięto pogięte, zdekompletowane fragmenty i, po oczyszczeniu oraz odmalowaniu, zamontowano je na nowo. Pod trzema pomnikami wylano betonowe ławy, bez których pomniki niebezpiecznie się przechylały.
Prace konserwujące wykonywano także nieopodal kaplicy cmentarnej. Bardzo gruntownie zreperowano pomnik granitowy upamiętniający Władysława Foksa, który był burmistrzem Augustowa od 1.12.1907 roku, zmarł 23.07.1913 roku. Wyprostowano przechylony pomnik, zabezpieczono go oraz słupki ogrodzenia betonowymi ławami, odmalowano potężne, żelazne łańcuchy.
Poprawiono trzy płyty nagrobne z piaskowca z roku 1876, 1877 i 1888; po ułożeniu ich pod lekkim skosem wymurowano betonowe podstawy i oczyszczono ich powierzchnię. Wydobyto, spod warstwy śmieci, granitową płytę nagrobną z połowy XIX wieku, oczyszczono ją i posadowiono na betonowej podstawie.
Profesjonalnymi płynami do czyszczenia betonu umyto trzy pomniki, znajdujące się w jednej kwaterze, po prawej stronie alei głównej, przed kaplicą, a upamiętniające: żołnierzy WP i AK, harcerzy, nauczycieli poległych w czasie II wojny światowej i okresie powojennym, tych którzy oddali życie w bojach o zjednoczenie Ziemi Augustowskiej z Macierzą w 1920 roku, pomordowanych na Syberii mieszkańców Ziemi Augustowskiej.
Być może prace zabezpieczające, konserwujące, porządkujące otoczenie pomników nie są spektakularne, efekty nie rzucają się natychmiast w oczy, ale bez mozolnego wysiłku zespołu ludzi nasza nekropolia nie zyskiwałaby systematycznie na wyglądzie.
Z pewnością kolejne pokolenia augustowian, przechadzając się po naszym cmentarzu,
dzięki tym działaniom będą mogły jeszcze długo czytać z pomników nagrobnych historię miasta i kraju!
Dziękujemy wszystkim , którzy wspierają nasze działania, za dar serca!
W imieniu organizatorów
Maria Kisielewska