Starostwo Powiatowe w Augustowie i Klub Historyczny im. Armii Krajowej zorganizowali 23 czerwca br. obchody 65. rocznicy Obławy Augustowskiej z udziałem uczniów wszystkich augustowskich szkół oraz 23 szkół z powiatu augustowskiego i sejneńskiego uczestniczących w projekcie:
„Obława Augustowska – lipiec 1945r. Gdy nie ma grobów ocalmy pamięć…”
Tegoroczne uroczystości rocznicowe rozpoczęły się już w ostatniej dekadzie czerwca, bowiem celem organizatorów było włączenie w nie szkolnej młodzieży. Zauważyć należy, że po raz pierwszy zorganizowane zostały obchody rocznicy obławy w Suwałkach. Z inicjatywy Związku Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945 r. w dniu 20 czerwca br. odprawiona została msza święta w intencji ofiar obławy, a dzień później odbyło się sympozjum naukowe, którego współorganizatorem był Klub Historyczny im. Armii Krajowej w Augustowie. Jeden z referatów wygłosiła Danuta Kaszlej – Prezes Klubu.
W dniu 23 czerwca 2010 r. w Augustowie odbyło się podsumowanie I etapu realizacji projektu edukacyjnego opracowanego przez Danutę i Zbigniewa Kaszlejów, realizowanego od marca br. przez Klub Historyczny im. Armii Krajowej i Starostwo Powiatowe w Augustowie. Stawia on sobie za główny cel włączenie młodzieży w przywrócenie należnej pamięci o sowieckiej pacyfikacji dokonanej na mieszkańcach naszego regionu już po zakończeniu wojny – w lipcu 1945 r.
Uroczystość rozpoczęła msza święta w Bazylice Mniejszej NSJ w Augustowie w intencji ofiar Obławy Augustowskiej, której przewodniczył ksiądz prałat Jan Wróblewski. Obecne były poczty sztandarowe: Związku Sybiraków, augustowskiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, NSZZ Solidarność oraz szkół uczestniczących w projekcie. Szczególną pamiątką wspólnej modlitwy pozostaną różańce z nazwiskami ofiar obławy przygotowane i rozdawane po mszy świętej przez młodzież Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie. Po zakończonej liturgii jej uczestnicy złożyli symboliczną wiązankę przed „Domem Turka”, gdzie przetrzymywano osoby zatrzymane w Obławie Augustowskiej.
Druga część uroczystości miała miejsce w Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Emila Młynarskiego w Augustowie. Zebrali się tam uczniowie uczestniczący w projekcie wraz ze swymi nauczycielami i dyrektorami szkół, przedstawiciele organów prowadzących szkoły i zaproszeni goście, a wśród nich Podlaski Kurator Oświaty Jerzy Kiszkiel, Tomasz Śpiczko – Zastępca Burmistrza Augustowa, Krzysztof Jodczyk z Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, Andrzej Raczyło – Dyrektor Delegatury Kuratorium w Suwałkach, Andrzej Matusiewicz z CEN w Suwałkach. Licznie reprezentowane były środowiska kombatanckie oraz osoby, które bezpośrednio dotknęła Obława Augustowska. Obecny był ks. prałat Stanisław Wysocki – Prezes Związku Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945 r. Przybyły władze powiatu augustowskiego – współorganizatorzy uroczystości: Franciszek Wiśniewski – Starosta Augustowski, Jarosław Szlaszyński – Wicestarosta, Roman Krzyżopolski – Przewodniczący Rady Powiatu w Augustowie.
Gości powitał Franciszek Wiśniewski – Starosta Augustowski. Następnie Prezes Klubu Historycznego im. Armii Krajowej przy II LO w Augustowie Danuta Kaszlej przedstawiła założenia oraz podsumowała I etap realizacji projektu. Podkreśliła, że w sytuacji gdy nie mamy dostępu do archiwów rosyjskich i białoruskich tym ważniejsze jest uzyskanie zapisu pamięci żyjących jeszcze rodzin, sąsiadów i znajomych ofiar Obławy Augustowskiej, do których uczniowie docierali w swoich miejscach zamieszkania. By ułatwić im to trudne zadanie Danuta Kaszlej i Andrzej Matusiewicz przeprowadzili 7 warsztatów w których udział wzięło 165 uczniów i 27 opiekunów z 23 szkół powiatu augustowskiego i sejneńskiego. Projekt będzie realizowany przez cały następny rok szkolny, ale już do 17 czerwca br. 95 uczniów korzystając z pomocy 21 opiekunów, pozyskało relacje 101 osób. Są wśród nich świadectwa aresztowanych w trakcie Obławy Augustowskiej, a następnie zwolnionych oraz relacje rodzin i sąsiadów zaginionych i poległych. Niezwykle ważne jest to, że zinwentaryzowano ponad 40 miejsc przetrzymywania ofiar obławy.
Danuta Kaszlej podkreśliła również, jak bardzo organizatorzy przedsięwzięcia zbudowani są postawami uczniów i nauczycieli. „Plon tego projektu jest imponujący. Mamy prawo być dumni nie tylko z naszych przodków, ale również z młodzieży i nauczycieli społeczników”. Następnie uczestnicy spotkania mieli okazję dotknąć tych okruchów historii zbieranych przez uczniów w postaci przykładowego nagrania oraz prezentacji przedstawionych przez młodzież z czterech szkół.
Wg Doroty Zimnoch z Kuratorium Oświaty w Białymstoku: „Spotkanie przebiegało w wyjątkowej atmosferze – miało się wrażenie, że mimo znacznej liczby osób uczestniczą w nim tylko ci, którzy naprawdę pragną tu być. Cisza, powaga i skupienie wypełniające salę oraz przylegający korytarz i taras dopełniały tę niezwykłą atmosferę i sprawiły, że czas mijał niezwykle szybko. Jednocześnie potwierdzały, że autorom projektu i wykonawcom udało się osiągnąć postawione sobie cele: uzupełnienie wiedzy o obławie, zrobienie kroku na drodze do wprowadzenia jej do zbiorowej pamięci oraz uczczenia ofiar tej pacyfikacji.”
Piękną oprawę artystyczną spotkania stanowiły utwory Fryderyka Chopina w wykonaniu uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Augustowie. Podsumowaniu I etapu projektu towarzyszyła wystawa Miejsca przetrzymywania osób zatrzymanych w Obławie Augustowskiej, którą na podstawie materiałów zebranych podczas realizacji projektu opracował i wykonał Zbigniew Kaszlej.
Podlaski Kurator Oświaty Jerzy Kiszkiel i Starosta Augustowski Franciszek Wiśniewski, doceniając wyjątkowe walory edukacyjne i wychowawcze projektu, uhonorowali pucharami szkoły, których zaangażowanie przyniosło na tym etapie największe rezultaty. Ponadto wszyscy nauczyciele uczestniczący w projekcie i dyrektorzy szkół otrzymali listy z gratulacjami i podziękowaniami od Podlaskiego Kuratora Oświaty, Starosty Augustowskiego, Starosty Sejneńskiego, burmistrzów i wójtów z powiatu augustowskiego i sejneńskiego a młodzież wiele nagród i upominków. W lipcowym numerze „Przeglądu Augustowskiego” wskazane zostaną wszystkie szkoły uczestniczące w projekcie oraz nazwiska opiekunów. Zapraszamy do kontynuowania tych tak efektywnych działań bądź do włączenia się w realizację projektu w roku szkolnym 2010/11.
Dziękujemy za zaangażowanie w jego realizację Andrzejowi Matusiewiczowi.
Najlepszym posumowaniem I etapu działań młodzieży są słowa Friedricha Hebbela, które uczniowie Zespołu Szkół Samorządowych w Krasnymborze przytoczyli w swojej prezentacji: Luki w historii spostrzega człowiek dopiero wtedy, gdy się wypełniają. I jeszcze jeden cytat z tej prezentacji : Co nam dało uczestnictwo w projekcie? Bardziej czujemy, więcej rozumiemy, będziemy pamiętać.
Danuta i Zbigniew Kaszlejowie