Dokumenty o Obławie Augustowskiej, przekazane przez Stowarzyszenie Memoriał Prezesowi IPN dr. Łukaszowi Kamińskiemu podczas wizyty w Moskwie 4.04.2012 r., mają ogromną wartość.
Poniższe dokumenty oraz ich sygnatury opublikował Nikita Pietrow w książce ˝Według scenariusza Stalina: rola organów NKWD – MGB ZSRR w sowietyzacji państw Europy Środkowej i Wschodniej 1945-1953˝ (Moskwa 2011).
Są to szyfrogramy Abakumowa, szefa sowieckiego kontrwywiadu „Smiersz”, raportujące Ludowemu Komisarzowi Spraw Wewnętrznych ZSRS – Berii przebieg likwidacji niepodległościowego podziemia (żołnierzy AK- AKO i osób ich wspierających) w rejonie Puszczy Augustowskiej, sporządzone przez sprawców zbrodni podczas jej realizacji. Tajne raporty z 21 i 24 lipca 1945 r. jednoznacznie dokumentują odgórnie zaplanowany i nadzorowany oraz centralnie sterowany charakter sowieckiej zbrodni dokonanej na mieszkańcach dzisiejszej północno – wschodniej Polski w ponad dwa miesiące po zakończeniu II wojny światowej w Europie.
Ich ujawnienie zawdzięczamy rosyjskiemu historykowi, wiceprzewodniczącemu Stowarzyszenia Memoriał Nikicie Pietrowowi.
Stowarzyszenie Memoriał przekazało ich uwierzytelnione kopie Prezesowi IPN.
Tekst rosyjski i polskie tłumaczenie zostało opublikowane na witrynie IPN:ipn.gov.pl/wydzial-prasowy/komunikaty/dokumenty-dotyczace-oblawy-augustowskiej,-uzyskane-przez-prezesa-ipn-dr.-lukasza
Z przykrością stwierdzamy, że tłumaczenie zawiera dwa błędy, które – pomimo zgłoszenia uwag – nie zostały poprawione i jeden z nich był powielany w publikacjach. Jest to tym bardziej przykre, że błąd dotyczy liczby ofiar.
Z tego powodu, zamieszczamy poniżej tłumaczenia dokumentów z oznaczeniem błędów i wskazujemy poprawną wersję.
Zachęcamy do skonfrontowania tłumaczeń szyfrogramów z tekstem rosyjskim pod wyżej podanym linkiem.
Danuta Kaszlej
Zbigniew Kaszlej
[Dokument 1]
Rozszyfrować i niezwłocznie doręczyć
Szyfrem
Do Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych Związku SRR
towarzysza Ł.P. Berii
Zgodnie z Waszym poleceniem rankiem 20 lipca br. wysłałem samolotem do Treuburga [Olecko] zastępcę naczelnika Głównego Zarządu „Smiersz” generała majora Gorgonowa z grupą doświadczonych funkcjonariuszy kontrwywiadu w celu przeprowadzenia likwidacji bandytów aresztowanych w lasach augustowskich.
Po przybyciu na miejsce generał major Gorgonow wraz z naczelnikiem Zarządu „Smiersz” 3 Frontu Białoruskiego generałem lejtnantem Zieleninem ustalili i donieśli, co następuje:
Wojska 3 Frontu Białoruskiego, wypełniając polecenie Sztabu Generalnego Armii Czerwonej o likwidacji band w lasach augustowskich, od 12 do 19 lipca br. przeczesywały te lasy.
W trakcie operacji wojska frontu zatrzymały mieszkańców miejscowości położonych w lasach augustowskich, w tym starców i kobiety.
W sumie oddziały Armii Czerwonej zatrzymały 7049 ludzi, w tym 1685 Litwinów.
Z tej liczby zatrzymanych w czasie przemieszczania się oddziałów wojskowych po sprawdzeniu wypuszczono 5115 tutejszych mieszkańców, w tym 1171 Litwinów, o których nie zostały zdobyte dane na temat ich uczestnictwie w bandach.
Spośród pozostałych 1934 zatrzymanych:
Ujawniono i aresztowano jako bandytów – 844 ludzi, w tym 252 Litwinów, którzy mieli związek z formacjami bandyckimi na Litwie i dlatego zostali przekazani miejscowym organom NKWD-NKGB Litewskiej SRR, gdzie także jest prowadzona operacja likwidowania formacji bandyckich;
sprawdzanych jest 1090 ludzi, z których 262 to Litwini i z tej przyczyny zostali przekazani organom NKWD-NKGB Litwy.
Zatem liczba aresztowanych na 21 lipca br. wynosi tylko 592 ludzi, a zatrzymanych, którzy są sprawdzani, 828 ludzi.
U aresztowanych bandytów i w kryjówkach wykrytych w lesie skonfiskowano: 11 moździerzy, 31 karabinów maszynowych, 123 pistolety automatyczne, karabiny i pistolety, 456 min i granatów, 23 000 nabojów i 2 radiostacje.
Jeśli uznacie za konieczne przeprowadzenie operacji w tym stanie rzeczy, to likwidację bandytów zamierzamy przeprowadzić w następujący sposób:
1. Wszystkich ujawnionych bandytów, w liczbie 562 [w oryginale: 592 D. i Z. K.] ludzi, zlikwidować. W tym celu zostanie wydzielony zespół operacyjny i batalion wojsk Zarządu „Smiersz” 3 Frontu Białoruskiego, już przez nas sprawdzony w trakcie wielu działań kontrwywiadowczych.
Pracownicy operacyjni i zestaw osobowy batalionu zostaną dokładnie poinstruowani o sposobie likwidacji bandytów.
2. Podczas operacji zostaną podjęte niezbędne kroki w celu zapobieżenia ucieczki któregokolwiek z bandytów. [Pominięty został następujący fragment tekstu znajdujący się w dokumencie: W tym celu, poza dokładnym instruktażem pracowników operacyjnych i żołnierzy batalionu, rejony lasu, gdzie będzie przeprowadzana operacja, zostaną otoczone i zapobiegawczo przeszukane. D. i Z. K.]
3. Odpowiedzialność za przeprowadzenie likwidacji bandytów zostanie nałożona na zastępcę naczelnika Głównego Zarządu „Smiersz” generała majora Gorgonowa i naczelnika Zarządu Kontrwywiadu 3 Frontu Białoruskiego generała lejtnanta Zielenina.
Tow. tow. Gorgonow i Zielenin to dobrzy i doświadczeni czekiści i to zadanie wykonają.
Pozostałych zatrzymanych 828 ludzi zostanie sprawdzonych w okresie pięciu dni i wszyscy ujawnieni bandyci zostaną zlikwidowani w ten sam sposób. O liczbie ujawnionych bandytów z tej grupy zatrzymanych zameldujemy.
Proszę o Wasze polecenia.
Abakumow
21 lipca 1945 roku
Naczelnik Głównego Zarządu Kontrwywiadu „Smiersz”
Generał pułkownik
(Abakumow)
[Dokument 2]
Rozszyfrować i niezwłocznie doręczyć
Szyfrem
Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych Związku SRR
Do towarzysza Ł.P. Berii
Melduję, że poleciłem zastępcy naczelnika Głównego Zarządu „Smiersz” generałowi majorowi Gorgonowowi i naczelnikowi Zarządu Kontrwywiadu 3 Frontu Białoruskiego generałowi lejtnantowi Zieleninowi, aby osobiście sprawdzili na miejscu broń, amunicję i materiały wybuchowe skonfiskowane podczas prowadzonej przez oddziały Armii Czerwonej operacji likwidowania band w lasach augustowskich.
Dzisiaj tow. tow. Gorgonow i Zielenin zameldowali, że w trakcie operacji wojska 50 Armii 3 Frontu Białoruskiego skonfiskowały następującą broń amunicję i materiały wybuchowe:
Moździerzy – 11, w tym 52 mm – 1, 55 mm – 4 i 120 mm – wszystkie typu niemieckiego;
Karabinów maszynowych – 31, w tym ciężkich karabinów maszynowych – 1, ręcznych typu niemieckiego – 28 i ręcznych typu radzieckiego – 2;
Pistoletów automatycznych – 31, w tym niemieckich – 14, radzieckich – 17;
Karabinów – 89 i 1 obcięty, w tym niemieckich – 28 i 1 obcięty, polskich – 17 i radzieckich – 44;
Pistoletów i rewolwerów – 4, w tym belgijskich – 3, radzieckich – 1;
Min – 204, w tym niemieckich – 34, radzieckich 120 mm – 110 i 80 mm – 60;
Pocisków – 76 mm typu radzieckiego – 66;
Granatów – 134, w tym niemieckich – 71, radzieckich – 63;
Nabojów karabinowych i do automatów – 27 024, w tym niemieckich 7379 i radzieckich 19 645;
Nabojów do PTR [karabinu przeciwpancernego] typu radzieckiego – 250;
Ładunków trotylu typu niemieckiego – 62;
Materiałów wybuchowych produkcji radzieckiej – 78 kg;
Butelek z mieszanką palną (KS) – 50;
Radiostacji niemieckich – 1;
Sznura Bickforda produkcji niemieckiej – 73 metry.
Wymieniona broń, amunicja i materiały wybuchowe zostały skonfiskowane podczas aresztowania bandytów, a także w magazynach i kryjówkach ujawnionych w lesie podczas przeszukiwania miejscowości.
W toku sprawdzania ustalono, że broń typu radzieckiego bandyci zdobyli, zbierając ją na polach bitew.
I tak aresztowany szef bandy S.N. Krupiński pseudonim „Grom”, urodzony w 1906 r. w Augustowie, Polak, pojmany ze swoją bandą liczącą 50 osób, podczas przesłuchania zeznał, że broń i amunicję typu radzieckiego członkowie jego bandy zbierali w lasach augustowskich i w rejonach walk prowadzonych między Armią Czerwoną a wojskami niemieckimi.
Jakiejkolwiek innej zagranicznej, poza niemiecką, polską i radziecką, broni, amunicji i materiałów wybuchowych nie skonfiskowano.
Podczas przeczesywania przez Armię Czerwoną lasów augustowskich wykryto 52 bunkry i 15 betonowych schronów ogniowych, a także 439 ziemianek i schronów podziemnych, które w ocenie dowództwa wojskowego należą do Niemców i zostały zbudowane jeszcze w 1939 roku. Część tych budowli była wykorzystywana przez akowców.
Na polecenie dowództwa wojskowego wszystkie bunkry, betonowe schrony ogniowe, ziemianki i schrony podziemne zostały przez nasze wojska wysadzone.
Specjalnie melduję Wam w kwestii artylerii. Ta okoliczność była sprawdzana dokładnie przez tow. tow. Gorgonowa i Zielenina, w rezultacie ustalono, że w trakcie operacji prowadzonej w lasach augustowskich zarówno oddziały Armii Czerwonej, jak i organy „Smiersz” nie skonfiskowały jakiejkolwiek broni artyleryjskiej.
W związku z tym należy zaznaczyć, że na początku operacji Rada Wojskowa 50 Armii dysponowała niesprawdzonymi danymi wstępnymi o tym, jakoby bandy działające w lasach augustowskich miały na uzbrojeniu artylerię, w ostatnim okresie te dane nie znalazły jednak potwierdzenia. W swoim czasie Rada Wojskowa meldowała o tym dowództwu 3 Frontu Białoruskiego.
Abakumow
24 lipca 1945 roku