Sztabin. Obchody w powiecie augustowskim 72. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego w ramach rządowego programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań „Razem bezpieczniej” – projekt: „Zachowajmy miejsca pamięci dla potomności – nie niszczmy ich”.

Gawęda Danuty Kaszlej o Polskim Państwie Podziemnym z wykorzystaniem fragmentów filmu Polskie Państwo Podziemne.

Sesji towarzyszyła wystawa „Armia Krajowa – zbrojne ramię Polskiego Państwa Podziemnego na Augustowszczyźnie” przygotowana przez Barbarę Kondracką i Wojciecha Baturę – pracowników Muzeum Ziemi Augustowskiej.

W dniu 27 września 2011 r. uczestnicy projektu „Zachowajmy miejsca pamięci dla potomności – nie niszczmy ich” obchodzili Dzień Pamięci o Polskim Państwie Podziemnym. Projekt, którego autorem jest Zbigniew Kaszlej, realizowany jest na terenie gminy Sztabin w ramach rządowego programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań „Razem bezpieczniej”.
W przedsięwzięciu udział wzięli gimnazjaliści z Zespołu Szkół Samorządowych w Sztabinie, wraz z opiekunem Emilem Malesińskim; Zespołu Szkół Samorządowych w Krasnymborze z opiekunką Małgorzatą Dawidowicz; licealiści z II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie pod opieką Danuty Kaszlej. Bardzo sympatycznym i pozytywnym akcentem był udział w obchodach ponad 30 harcerzy z Augustowa i okolic skupionych w pięciu drużynach:
4 Rajgrodzkiej Drużynie Harcerskiej „Ora et labora” im. bł. ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego, 1 Wielopoziomowej Drużynie Harcerskiej „Armatus in virtus”, 13 Augustowskiej Drużynie Harcerskiej „Feniks” im. Romana Strzałkowskiego, 9 Augustowskiej Drużynie Starszo Harcerskiej „Effata”,
5 Augustowskiej Drużynie Harcerskiej „Enigma” im. Jana Bytnara.

Obchody rozpoczęły się uroczystą Mszą Świętą w intencji żołnierzy i działaczy struktur Polskiego Państwa Podziemnego w Kościele p.w. św. Jakuba Apostoła w Sztabinie. Mszę celebrował i homilię wygłosił ksiądz Przemysław Przekop, jednocześnie harcerz – Komendant Hufca ZHP w Ełku. Następnie w Gminnym Ośrodku Kultury w Sztabinie miała miejsce sesja Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie. Zebranych na sesji powitał Zbigniew Szymański Zastępca Wójta Gminy Sztabin. Poza uczestnikami projektu i harcerzami pod opieką drużynowych i ks. Przemysława Przekopa swą obecnością sesję zaszczycili m.in.: Helena Kozłowska – redaktor „Naszego Sztabińskiego Domu”, Paweł Jakubiak – rzecznik prasowy Komendy Powiatowej Policji w Augustowie, Grzegorz Łapszys – „dobry duch” sztabińskich działań kulturalnych. Danuta Kaszlej – Prezes Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie przedstawiła zebranym fenomen, jakim było Polskie Państwo Podziemne. Uzupełnieniem tej historycznej gawędy były fragmenty filmu dokumentalnego Polskie Państwo Podziemne oraz wystawa Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie Armia Krajowa w powiecie augustowskim – zbrojne ramię Polskiego Państwa Podziemnego. Przywołani zostali w ten sposób dowódcy cywilni i wojskowi Polskiego Państwa Podziemnego na szczeblu krajowym i lokalnym. Wystawa prezentowana będzie na terenie Gminy Sztabin przez najbliższy miesiąc, obejrzeć ją można w Gminnym Ośrodku Kultury w Sztabinie, w Zespołach Szkół Samorządowych w Sztabinie i Krasnymborze.

Następnym punktem obchodów Dnia pamięci o Polskim Państwie Podziemnym był marszobieg na trasie Sztabin – Jaminy. Na cmentarzu w Sztabinie, Pani Helena Kozłowska przypomniała zebranym sylwetkę szczególnie zasłużoną dla gromadzenia i propagowania wiedzy o historii Sztabina i okolic – Romana Gębicza. Na grobie Pana Romana harcerze zapalili znicz, złożona została wiązanka kwiatów. Kolejnym miejscem pamięci i refleksji był pomnik w Czarniewie na miejscu stracenia przez Niemców 24 zakładników z Jamin i okolic. Okoliczności tej zbrodni wyjaśnił Zbigniew Kaszlej, odczytany został też fragment wspomnień mieszkańca Jamin Henryka Biebrzana, zamieszczony w „Naszym Sztabińskim Domu”, dotyczący tego wydarzenia.

Na deszczowej trasie, w marszobiegu, zabezpieczanym przez Policję, udział wzięło około 80 uczestników. Zakończył się on na parkingu przed kościołem p.w. św. Mateusza Apostoła w Jaminach. Po złożeniu wiązanki kwiatów pod symbolicznym obeliskiem w centrum wsi, uczestników biegu zaprosił na cmentarz przykościelny Ksiądz Proboszcz Krzysztof Bronakowski. Stojąc przed grobami straconych 24 zakładników z Jamin i okolic raz jeszcze przywołał okoliczności odwetu Niemców z czerwca 1944 r. za śmierć żandarma. Zbigniew Kaszlej nawiązując do obchodów dnia pamięci o Polskim Państwie Podziemnym zaprezentował postać Albina Drzewickiego, ps. „Konwa”, „Wulkan”, dowódcy oddziału partyzanckiego, którego grób znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie straconych zakładników. Danuta Kaszlej wskazała na symboliczny grób mieszkańców Jamin i okolic zabranych w lipcu 1945 r. w Obławie Augustowskiej. W tych szczególnych miejscach harcerze zapalili znicze i złożyli symboliczne wiązanki kwiatów.

Podsumowaniem pełnego wrażeń Dnia pamięci o Polskim Państwie Podziemnym był smaczny poczęstunek, tradycyjne kiełbaski pieczone nad ogniskiem i śpiew harcerskich drużyn. Żal było uczestnikom wyjeżdżać z tak gościnnego miejsca.

Dziękuję wszystkim organizatorom i uczestnikom, którzy 27 września br. oderwali się od codziennych zajęć i poświęcili swój czas, by uhonorować żołnierzy Armii Krajowej oraz twórców i działaczy cywilnych struktur Polskiego Państwa Podziemnego.

Zbigniew Kaszlej