17 i 18 września br. były w Augustowie dniami przesyconymi historią. Wydarzenia o których trzeba pamiętać – napaść Związku Sowieckiego na Polskę i obchodzony 17 września Dzień Sybiraka pozwoliły wprowadzić w klubową działalność nowy rocznik licealistów.
Mieliśmy też ciekawą możliwość poznania młodych Polaków z Wileńszczyzny i ich opiekunów. Podjęliśmy wspólne działania z trzydziestoosobową grupą młodzieży z Wileńszczyzny, która wraz z uczniami II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie oraz Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Sejnach brała udział w projekcie edukacyjnym Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej. Zaproponowaliśmy takie formy, by aktywność młodych ludzi służyła zarówno poznaniu siebie, jak i dziejów przodków. Była i radość z bycia razem, i wspólny wysiłek odkrywania przeszłości, i pełne skupienia chwile refleksji, modlitwy i oddania hołdu polskim patriotom.
Rozpoczęliśmy dzień od wspólnego rejsu statkiem Żeglugi Augustowskiej po Netcie i naszych jeziorach do Studzienicznej.
Z roli przewodnika świetnie wywiązała się Dorota Kołodziejska.
Podczas rejsu nie tylko podziwialiśmy piękno krajobrazu ziemi augustowskiej, ale też przedstawialiśmy burzliwą i ciekawą historię naszego regionu w czasie II wojny światowej i po niej.
Danuta Kaszlej przygotowała opowieść o trudnych doświadczeniach okupacji sowieckiej (1939-1941), niemieckiej (1941- 1945) i okresu powojennego. Jej kanwą były losy rodziny Chilmonów ze Strękowizny. Opowiadając dzieje pięciu braci, Danuta Kaszlej przeprowadziła nas od 1 i 17 września 1939 r., poprzez dzieje Armii Krajowej, do dramatu Obławy Augustowskiej i Żołnierzy Wyklętych.
Historia niepodległościowego podziemia i represji wobec patriotów była tak przedstawiona, by przygotować młodzież do udziału w kolejnym punkcie programu, czyli grze miejskiej.
17 września 2016 r. w samo południe na Rynku Zygmunta Augusta rozpoczęła się II Gra Miejska organizowana przez Zespół NAJLEPSZA KAWA TYLKO „U TURKA”. Prowadzili ją: Sylwia Nieścier – uczennica II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie i Kacper Bućko, absolwent tej szkoły. Celem gry było upowszechnienie wiedzy o miejscu represji komunistycznych – o „Domu Turka”, będącym siedzibą NKWD a następnie PUBP w Augustowie.
Wzięło w niej udział 17 zespołów – 10 z nich to zespoły nietypowe, bowiem młodzież z Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie oraz z II LO w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie wzięła na siebie podwójną rolę. Była nie tylko uczestnikami gry, ale też przewodnikami po naszym mieście dla 31 osobowej grupy polskiej młodzieży z Wileńszczyzny.
Celem było odszukanie (dzięki zdjęciom, zagadkom, szyfrom i innym wskazówkom) dziewięciu miejsc, w których młodzi ludzie poprzez konkretne zadania zyskiwali wiedzę o wydarzeniach z II wojny światowej oraz trudnego okresu powojennego. Mroczna historia Domu Turka – katowni polskich patriotów była osnową tej opowieści. Scenariusz gry opierał się na pracy badawczej i materiałach opracowanych przez Danutę i Zbigniewa Kaszlejów.
Każdy uczestnik gry otrzymał biało-czerwone opaski magnetyczne oraz znak Polski Walczącej w formie filcowej naklejki zaś trzy pierwsze zespoły – specjalne nagrody. Wartością dodaną była integracja młodzieży z Augustowa i Wileńszczyzny. Pamiątkowe zdjęcie pod kolumną Zygmunta Augusta pokazuje, jak wiele osób zaangażowało się w aktywne poznawanie przeszłości.
O godz. 17.00 w kościele pw. Miłosierdzia Bożego na Barakach odbyła się uroczysta msza święta w intencji Sybiraków. Uczestniczyły w niej poczty sztandarowe Oddziału Związku Sybiraków w Augustowie, Gimnazjum nr 2 im. Sybiraków w Augustowie i Szkoły Podstawowej im. Sybiraków w Netcie. Przybyli Sybiracy z prezesem Jerzym Sienkiewiczem na czele, przybyły władze samorządowe miasta Augustowa i Powiatu: Jarosław Szlaszyński – Starosta Augustowski, Katarzyna Beata Sturgulewska – Wicestarosta, Mirosław Karolczuk – zastępca Burmistrza Augustowa. Klub Historyczny im. Armii Krajowej reprezentowali: Danuta Kaszlej – Prezes, Zbigniew Kaszlej – Wiceprezes i Maria Kisielewska – członek Zarządu klubu.
Po zakończeniu mszy świętej udaliśmy się na augustowski cmentarz. Władze samorządowe i grupa młodzieży z Wileńszczyzny oraz z Klubów Historycznych im. Armii Krajowej w Augustowie oraz w Sejnach złożyli symboliczne biało-czerwone róże i zapalili znicze na grobach żołnierzy zamordowanych 23 września 1939 r. przez Sowietów w Białobrzegach. Jarosław Szlaszyński – Starosta Augustowski przybliżył zebranym okoliczności mordu w Białobrzegach. Światełka pamięci zapłonęły także pod pomnikiem Sybiraków na augustowskim cmentarzu oraz Żołnierzy Wyklętych poległych na Kresach, zlokalizowanym przy ul. Portowej.
Obchody Dnia Sybiraka i 77. rocznicy napaści Związku Sowieckiego na Polskę zakończyliśmy koncertem sejneńskiego barda – Grzegorza Kucharzewskiego, który w Miejskim Domu Kultury wykonał pieśni o tematyce sybirackiej, a także dotyczące Obławy Augustowskiej i inne z historią w tle. Organizatorami koncertu był nasz klub wespół z Augustowskimi Placówkami Kultury, dzięki środkom finansowym Starosty Augustowskiego i Burmistrza Augustowa. Sala MDK wypełniła się wilopokoleniową publicznością.
W niedzielę, 18 września 2016 r. zabraliśmy młodzież na rajd historyczny szlakiem miejsc pamięci narodowej zlokalizowanych na Augustowszczyźnie. Pomysłodawcami tej edukacyjnej wyprawy i przewodnikami byli Danuta i Zbigniew Kaszlejowie. Odwiedziliśmy Kozi Rynek, gdzie na grobie Powstańców Styczniowych oraz na pomniku upamiętniającym potyczkę Uderzeniowych Batalionów Kadrowych z Niemcami z 4 sierpnia 1943 r. zapaliliśmy znicze.
W Krasnymborze w kościele pw. Najświętszej Maryi Panny. przywitał nas ksiądz proboszcz Maciej Maciejewski przybliżając zebranym dzieje tej niezwykłej świątyni.
Na krasnoborskim cmentarzu parafialnym znicze zapaliliśmy na mogile Powstańców Styczniowych oraz pomniku upamiętniającym osoby z parafii Krasnybór zamordowane w Obławie Augustowskiej.
Wątek Obławy Augustowskiej był motywem przewodnim kolejnego przystanku na trasie rajdu. W Sztabinie byliśmy w miejscach ważnych dla dziejów Obławy – w piwnicy Izby Regionalnej im. Romana Gębicza, gdzie Sowieci przetrzymywali zatrzymanych w okolicznych wsiach oraz w położonych przy ul. Rybackiej zabudowaniach Szyców. Tu świadek historii – Tadeusz Skokowski opowiedział o okolicznościach uwolnienia z tego miejsca ojca. Od niego właśnie dowiedział się, jak bezwzględnie funkcjonariusze Smiersza torturowali tu Polaków i że inni przetrzymywani u Szyców zostali wywiezieni ciężarówkami w nieznane miejsce i zamordowani. Do dziś nie wiemy, gdzie są ich doły śmierci.
W rocznicę napaści ZSRS na Polskę, 17 i 18 września 2016 r., dzięki Stowarzyszeniu Łagierników Żołnierzy AK, mogliśmy poznać dalekosiężne skutki tej agresji.
Sprawozdanie z działań oraz podziękowanie dla Klubu i II LO w Augustowie znajduje się tutaj:
http://armiakrajowa-lagiernicy.pl/3-dniowy-rajd-historyczny-dla-polskiej-mlodziezy-z-litwy-ramach-projektu-ostra-brama-wczujmy-sie-w-bohaterow/
My również dziękujemy
Danuta i Zbigniew Kaszlej
Fotografie zostały udostępnione przez Stowarzyszenie Łagierników Żołnierzy AK i uczniów II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie.