” Kiedy staniemy nad tą mogiłą
odkryjmy głowy,
odmówmy pacierz, wspomnijmy sobie,
ów dzień sierpniowy.”

Witold Lewoc „Tren o Jasionowie”

 „Ów dzień sierpniowy” to 26 sierpnia 1943 r., kiedy to według ustaleń Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku, w odwecie za pomoc udzielaną partyzantom, żandarmi z Lipska, funkcjonariusze gestapo z Grodna oraz żołnierze specjalnej jednostki operacyjnej z Krasnego otoczyli wieś Jasionowo k/Lipska. Mieszkańców Jasionowa zgromadzono w zabudowaniach należących do Franciszka Sztukowskiego. Stamtąd wyprowadzano ich nad krawędź masowego grobu, który Niemcy nakazali wykopać mieszkańcom sąsiednich wsi i zabijano strzałem w tył głowy. Kilkoro dzieci wrzucono do mogiły żywcem. Zamordowano 58 osób (13 mężczyzn, 24 kobiety i 21 dzieci). Ocalało siedem osób ukrytych w stodołach i na strychach. Po egzekucji dokonano grabieży mienia zamordowanych, rozbiórki i dewastacji zabudowań. Zniszczono całkowicie 15 budynków mieszkalnych i 32 gospodarcze. Tyle suchych faktów o dramacie Jasionowa, który trudno opisać, ale nie wolno o nim zapomnieć.

W kolejną – 65. już rocznicę tych wydarzeń, 31 sierpnia 2008 r. przy zbiorowej mogile zebrało się kilkaset osób, by oddać hołd pomordowanym mieszkańcom wsi Jasionowo. W tym roku uroczystości obchodzone były w sposób szczególny, bowiem patronat nad ich organizacją objęli: Burmistrz Lipska – Małgorzata Cieśluk i Starosta Augustowski – Franciszek Wiśniewski. Uroczystej mszy świętej koncelebrowanej przewodniczył ksiądz kanonik Jerzy Krzysztof Lubak – proboszcz parafii Lipsk. Wśród zgromadzonych osób były uratowane z pogromu siostry – Jadwiga Krzysztofowicz i Eugenia Popławska z domu Ślużyńskie. Oprócz mieszkańców Jasionowa i okolicznych miejscowości w obchodach uczestniczyli m.in.: Leszek Cieślik – poseł na Sejm RP, Bogdan Dyjuk – radny Sejmiku Województwa Podlaskiego, radni Powiatu Augustowskiego, radni Miasta Lipsk, Franciszek Wiśniewski – Starosta Augustowski, Jarosław Szlaszyński – Wicestarosta, Roman Krzyżopolski – przewodniczący Rady Powiatu, Małgorzata Cieśluk – Burmistrz Lipska, Wiesław Jarmusik – przewodniczący Rady Miejskiej Lipska, Kazimierz Kożuchowski – Burmistrz Augustowa, jego zastępca – Tomasz Śpiczko, Andrzej Kurczyński – przewodniczący Rady Miasta Augustowa oraz Danuta Kaszlej – Prezes Zarządu i Zbigniew Kaszlej członek Rady Programowej Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie. Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku reprezentował dr Waldemar Wilczewski – Naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej.

Obecne były poczty sztandarowe: Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej z Augustowa, Związku Sybiraków, Ochotniczej Straży Pożarnej z Lipska, Gimnazjum w Lipsku im. Stefana Batorego, Szkoły Podstawowej w Lipsku im. Anastazji Milewskiej.

Na mogile zamordowanych mieszkańców wsi Jasionowo złożono wieńce i zapalono znicze. Uczestnicy rocznicowych obchodów udali się następnie do Lipska, gdzie w Miejsko –  Gminnym Ośrodku Kultury odsłonięte zostały dwie wystawy przygotowane przez Oddział IPN w Białymstoku: „Obława Augustowska (lipiec 1945 r.)” i „UB w walce z podziemiem niepodległościowym i opozycją w województwie białostockim”. Będą one udostępnione zwiedzającym do połowy września.

Z. Kaszlej