Podsumowaliśmy pięcioletnią działalność Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie
Dziękujemy wszystkim, którzy zechcieli świętować wraz z nami pięć lat istnienia klubu. Klub to ludzie… – młodzież na której nam tak bardzo zależy, pokolenie świadków historii, osoby różnych zawodów, stanów, pokoleń, które mają potrzebę poznawania historii i dzielenia się wiedzą o niej. Zaistnienie i poszerzanie się środowiska angażującego się w klubowe przedsięwzięcia nazywam największym sukcesem Klubu Historycznego. 19 stycznia br. Radzie Programowej i Zarządowi klubu miło było gościć w sali augustowskiego kina licznie przybyłych gości…
Jubileusz obecnością zaszczycili m.in.: Piotr Kurek – członek Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Czesław Chociej – wiceprezes Okręgu ŚZŻAK w Białymstoku, Czesław Korenkiewicz – prezes augustowskiego koła ŚZŻAK, żołnierze Armii Krajowej, ksiądz Prałat Stanisław Wysocki – prezes Związku Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 r., ksiądz infułat Antoni Kochański, ksiądz prałat dr Wojciech Kalinowski. Władze wojewódzkie reprezentował wicewojewoda Wojciech Dzierzgowski i Bogdan Dyjuk – przewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego. Przybyła szeroka reprezentacja Instytutu Pamięci Narodowej z prof. Cezarym Kuklo – Dyrektorem białostockiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, naczelnikami: Eugeniuszem Kornelukiem i Waldemarem Wilczewskim na czele.
Władze samorządowe Powiatu Augustowskiego reprezentowali: Roman Krzyżopolski – Przewodniczący Rady Powiatu w Augustowie, Franciszek Wiśniewski – Starosta Augustowski, Jarosław Szlaszyński – Wicestarosta Augustowski, Andrzej Zarzecki i Wiesław Jarmusik – członkowie Zarządu Powiatu w Augustowie. Byli także obecni: Joanna Lisek – Przewodnicząca Rady Miasta Augustowa i Piotr Sieńkowski Komendant Straży Miejskiej.
Licznie przybyli członkowie zaprzyjaźnionych stowarzyszeń i związków kombatanckich, wśród nich: Jerzy Sienkiewicz – Prezes augustowskiego Okręgu Związku Sybiraków, Zdzisław Chmieliński – Prezes Koła Krechowiaków w Augustowie, Helena Zalewska – Prezes augustowskiego Oddziału Polskiego Związku Emerytów, Rencistów, Małgorzata Ostrowska – Prezes Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Sztabińskiej. Zaszczycili jubileusz swą obecnością dyrektor Archiwum Państwowego w Suwałkach – Tadeusz Radziwonowicz, Andrzej Matusiewicz – wiceprezes Augustowsko – Suwalskiego Towarzystwa Naukowego, dyrektorzy, nauczyciele i uczniowie, którzy wzięli udział w realizacji projektów organizowanych przez Klub Historyczny: „Gdy nie ma grobów ocalmy pamięć – „Obława Augustowska z lipca 1945 r.”, „Zachowajmy miejsca pamięci dla potomności – nie niszczmy ich”.
Świętowali 5 lat działalności klubu sympatycy historii z różnych środowisk – stali uczestnicy klubowych przedsięwzięć, harcerze oraz uczniowie II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie.
5 lat to nie dużo, ale to dość dużo, by powiedzieć wszystkim, którzy zaangażowali się w nasze klubowe inicjatywy, tym, którzy je współtworzyli, czy wspierali – Dziękujemy !
Nasza działalność jest możliwa dzięki współpracy wielu środowisk. Są one reprezentowane we władzach klubu – Radzie Programowej i Zarządzie. Złożyliśmy podziękowania członkom Rady Programowej i Zarządu za osobiste zaangażowanie (jest to praca wykonywana społecznie) oraz reprezentowanym przez nich, a wspierającym działalność klubu, środowiskom i instytucjom.
W skład Rady i Zarządu klubu wchodzą: Czesław Korenkiewicz, Franciszek Wiśniewski, Jarosław Szlaszyński, Barbara Czartoszewska, rtm. Zdzisław Chmieliński, Zbigniew Kaszlej, Wojciech Walulik, Wojciech Batura, Leszek Cieślik, Michał Wiśniewski, Helena Mancewicz, Paulina Puszkarska, Beata Naumowicz.
Członkiem Rady Programowej naszego klubu był również żołnierz AK – śp. Antoni Żabicki. Uczciliśmy pamięć Jego i wszystkich Akowców, którzy odeszli na wieczną wartę wśród nich, Prezesa ZG ŚZŻAK Czesława Cywińskiego i 95 Polaków, którzy zginęli – tak jak on – w katastrofie smoleńskiej z prezydentem Ryszardem Kaczorowskim, prezydentem RP Lechem Kaczyńskim z Małżonką.
Przygotowaliśmy na jubileusz specjalnie zaprojektowane podziękowania Klubu Historycznego dla tych osób i instytucji, współpraca z którymi jest podstawą naszej działalności. Źródła historyczne wydobyte z augustowskiej ziemi: monety z 1761, 1791, 1794 i 1840 r. oraz łuska od naboju odnaleziona w obozie partyzanckim Inspektora Suwalskiego AK – mjr. Jana Tabortowskiego „Bruzdy” na drewnianym podkładzie z tekstem podziękowania otrzymali: Zarząd Główny ŚZŻAK, Oddział IPN w Białymstoku, Franciszek Wiśniewski – starosta augustowski, Jarosław Szlaszyński – wicestarosta augustowski i Wojciech Walulik – dyrektor II Liceum Ogólnokształcącego im. Polonii i Polaków na Świecie.
Powołaliśmy Klub w listopadzie 2006 r. pod auspicjami Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, który pragnie właśnie poprzez kluby ocalić i upowszechniać etos Armii Krajowej. Podstawą tego etosu jest idea wiernej służby niepodległej ojczyźnie, służby ponad podziałami – Armia Krajowa w wyniku akcji scaleniowej zjednoczyła różnorodne środowiska niepodległościowe w jedną siłę zbrojną Polskiego Państwa Podziemnego.
Takiego patriotyzmu, który łączy chcemy uczyć się od Akowców i zarażać nim młodzież, bo to młodzi są głównym adresatem naszych działań. Naturalną przestrzenią działalności klubu stało się II Liceum Ogólnokształcące im. Polonii i Polaków na Świecie – jestem dumna ze szkoły w której pracuję, bo jest szkołą, która – kształcąc na wysokim poziomie, dba też o wychowanie i wielostronny rozwój uczniów. Mamy tu wsparcie i dobry klimat, ale zapraszamy do wspólnych przedsięwzięć nie tylko uczniów tej szkoły. Udało się nam nawiązać współpracę z ponad 20. szkołami z powiatu augustowskiego i sejneńskiego. Jesteśmy wdzięczni za wspólne działania nauczycielom- społecznikom i młodzieży.
Realizując klubowe przedsięwzięcia mamy pełne wsparcie Starostwa Powiatowego w Augustowie i Oddziału IPN w Białymstoku. Doceniamy tę pomoc – bez niej nie moglibyśmy prowadzić takiej działalności. Nie sposób wymienić wszystkich sojuszników naszych działań – wszystkim dziękujemy.
Nic tak nie pomaga we współpracy jak wspólny cel: upowszechnianie wiedzy z zakresu historii najnowszej ze szczególnym uwzględnieniem dziejów regionu. Działalność klubu koncentruje się na popularyzacji wiedzy, starając się czynić to na jak najwyższym poziomie. W obu najważniejszych obszarach – historii regionu i historii najnowszej zapewniają to znakomici referenci zapraszani na sesje tematyczne. Zapraszając historyków chcemy, by młodzież augustowskich szkół ponadgimnazjalnych przygotowująca się do matury i studiów wyższych zetknęła się z wykładem typu akademickiego, mogła mieć informacje o najnowszym stanie badań w zakresie tematyki będącej przedmiotem sesji, a także miała kontakt z osobowościami i autorytetami, ludźmi nauki o doskonałym warsztacie i uznanym dorobku naukowym, jak prof. Jerzy Eisler, dyrektor warszawskiego oddziału IPN, prof. Kazimierz Dopierała, zastępca przewodniczącego Komitetu Badań nad Polonią Polskiej Akademii Nauk, czy też prof. UKSW Bohdan Cywiński. Chcemy rozbudzać w ten sposób edukacyjne aspiracje młodzieży, przełamywać wynikającą z kompleksów obawę przed studiowaniem w dużych ośrodkach, na uczelniach o najwyższym poziomie.
Środowisko augustowskie i suwalskie ma szczęście mieć świetnych regionalistów prowadzących własne badania nad dziejami naszej ziemi. Na forum klubu najwięcej – 8 referatów wygłosił Jarosław Szlaszyński, na wiele sposobów wykorzystujemy wiedzę Wojciecha Batury, Zbigniewa Kaszleja, pracowników Muzeum Ziemi Augustowskiej, a z zaprzyjaźnionego środowiska suwalskiego: Tadeusza Radziwonowicza i Andrzeja Matusiewicza.
O historii naszego regionu – i nie tylko – mówili też historycy Oddziału IPN w Białymstoku: Piotr Łapiński – aż 7 razy, dr Marcin Zwolski, Paweł Kalisz, dr Waldemar Wilczewski, dr Krzysztof Sychowicz, Krzysztof Jodczyk, Andrzej Muczyński, Magda Dzienis. Podziękować pragniemy też Tomaszowi Piotrowskiemu za nagranie w ramach programu „Notacje” wskazanych przez nas świadków historii, dr Ewie Rogalewskiej za eksponowane na forum klubu wystawy. Uwidacznia to modelową wręcz współpracę z OBEP IPN w Białymstoku. Gościliśmy też na sesjach klubu jako wykładowców historyków z warszawskiego, lubelskiego i gdańskiego oddziału IPN: dr. Tomasza Łabuszewskiego, dr. Rafała Wnuka, Piotra Szubarczyka.
Nastawieni jesteśmy na popularyzację wiedzy, ale zasługą klubu jest też to, że wywołał tematy dotąd nieopracowane w historiografii regionu. Przykłady to: konferencja „Dowódcy konspiracji niepodległościowej na Augustowszczyźnie”, opracowane przez Piotra Łapińskiego „Twarze augustowskiej bezpieki”, referat Wojciecha Batury „…Tam prosto do Augustowa… Zachowane elementy dawnych dróg w powiecie augustowskim”, czy też dokonana przez Zbigniewa Kaszleja kwerenda akt stanu cywilnego i sądu rejonowego w Augustowie, poszerzająca wiedzę o zaginionych w Obławie Augustowskiej.
Inspirowanie referatów tworzących bądź porządkujących wiedzę o historii naszego regionu, wywoływanie źródeł, projekty mające wymiar nie tylko edukacyjny, ale i badawczy również tworzą ważny w naszej ocenie dorobek klubu.
Od listopada 2006 r. zorganizowaliśmy dwadzieścia dziewięć sesji Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie, na nich historycy o ważnym dorobku w zakresie tematyki danej sesji wygłosili czterdzieści siedem wystąpień merytorycznych. Dwudziestu sześciu sesjom towarzyszyły wystawy i tematyczne ekspozycje, spośród piętnastu wystaw – jedenaście własnych. W każdej sesji w auli II LO w Augustowie uczestniczyło od stu do stu pięćdziesięciu osób. Miały też miejsce sesje wyjazdowe: w Raczkach, Sztabinie, Janówce.
Próbujemy docierać do młodych też innymi formami działalności. Rajdy historyczne i inne wyjazdy edukacyjne, organizacja ważnych rocznic, spotkania ze świadkami historii, konferencje, publikacje, integracja środowisk kombatanckich, warsztaty dla młodzieży, projekty edukacyjne, gromadzenie źródeł historycznych – w tym utrwalanie relacji, to rodzaje przedsięwzięć jakie podejmowaliśmy.
Szczególną wagę przywiązujemy do opieki nad zabytkami, miejscami pamięci narodowej, cmentarzami i mogiłami. Stoczyliśmy, wespół ze stowarzyszeniami kombatanckimi, batalię o wpis w rejestr zabytków nieruchomych augustowskiej siedziby NKWD i PUBP zwanej „Domem Turka”, staramy się o przeprowadzenie na jej terenie badań ziemnych, by zweryfikować liczne relacje o pochówkach tam ofiar PUBP z lat 1945 – 54 i sprawdzić, czy nadal znajdują się tam szczątki pomordowanych. Uczestniczymy w corocznej kweście na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków na augustowskim cmentarzu, zrealizowaliśmy z młodzieżą projekt „Zachowajmy miejsca pamięci dla potomnych – nie niszczmy ich”.
Priorytetem naszej działalności jest upowszechnianie wiedzy o Obławie Augustowskiej z lipca 1945 r. i troska o odnalezienie dołów śmierci jej ofiar. Podejmujemy w tym kierunku wielorakie działania samodzielnie (m.in. projekt „Obława Augustowska – lipiec 1945 r. Gdy nie ma grobów ocalmy pamięć…”) i we współpracy z Związkiem Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej. W realizacji tych ważnych celów mamy wsparcie mieszkańców regionu wyrażone m.in. w formie podpisywania petycji i wspólnych interwencji. Cieszy nas wspaniała praca współpracujących z klubem nauczycieli – społeczników i młodzieży angażującej się we wspólne działania. To właśnie nazywamy sukcesem.
Podsumowanie pięcioletniej działalności możliwe jest tylko poprzez wskazanie zasadniczych celów i form ich realizacji, tematów i aktywności nie wszystkich a priorytetowych w przekonaniu naszego środowiska.
Mamy dla Państwa w prezencie na jubileusz stronę internetową klubu historycznego, którą na uroczystości jubileuszowej zaprezentował jej administrator – Michał Kaszlej i zapraszamy do korzystania z niej. Postaramy się informować tu o bieżącej działalności i stopniowo dopełniać materiał z pięciu minionych lat – w chwili obecnej jest on reprezentowany fragmentarycznie.
Z uwagą wysłuchaliśmy refleksji Andrzeja Matusiewicza, wybitnego historyka – regionalisty: „Znaczenie Klubu Historycznego w kultywowaniu tradycji i postaw patriotycznych Ziemi Augustowsko–Suwalskiej”.
Najbardziej zaangażowani w działalność organizacyjną i merytoryczną otrzymali szereg odznaczeń i wyróżnień.
Za dotychczasową działalność Klubu podziękował Stanisław Oleksiak – Prezes ZG ŚZŻAK w swoim liście, który w jego imieniu podczas uroczystości odczytał Piotr Kurek, oraz Czesław Chociej – Wiceprezes Okręgu ŚZŻAK w Białymstoku. Z okazji jubileuszu listy gratulacyjne przekazali: Wojciech Dzierzgowski – Wicewojewoda Podlaski, Bogdan Dyjuk – Przewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego, Jacek Piorunek – Członek Zarządu Województwa Podlaskiego, Tadeusz Radziwonowicz – Dyrektor Archiwum Państwowego w Suwałkach, Jerzy Brzozowski – Dyrektor Muzeum Okręgowego w Suwałkach, Jolanta Dubińska – Francke – Prezesa Sądu Rejonowego w Augustowie, Witold Lewoc – Honorowy Prezes Koła Białystok ŚZŻAK – Okręg Łódź.
Zwieńczeniem uroczystości był bardowskim recital Lecha Makowieckiego, podczas którego były chwile wzruszeń, wyciszenia i refleksji. Goście jubileuszu ciepło przyjęli pieśni patriotyczne z dwóch ostatnich płyt artysty oraz te śpiewane w duecie z żoną – Bożeną Makowiecką. Była to znakomita – i inna niż tradycyjne – lekcja historii, literatury, patriotyzmu i kultury…
Całość uroczystości perfekcyjnie poprowadzili Danuta Fiećko i Tomasz Choroszewski – nauczyciele II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie im. Polonii i Polaków na Świecie.
Dziękujemy Zarządowi Powiatu w Augustowie za współorganizację jubileuszu, Zbigniewowi Rółkowskiemu, właścicielowi kina „Iskra”, za użyczenie sali, Marii Kisielewskiej i Emilii Faszczy – nauczycielkom II Liceum Ogólnokształcącego w Augustowie i uczniom tej szkoły za pomoc w organizacji.
Ten mały jubileusz wynikał z potrzeby wyrażenia wdzięczności i z potrzeby naładowania akumulatorów na przyszłość. Wiele jest wciąż do zrobienia i liczymy na Państwa wsparcie.
Danuta Kaszlej
Prezes Klubu Historycznego
im. Armii Krajowej w Augustowie